Lexikoa
“Nor da Simone Biles?” Kirmen Uribe
Podcasta entzun aurretik egin ezazu ariketa hau.
Textua
Zortzi urteko alabak emakumezko bat hautatu behar zuen eskolako lan bat egiteko. Andrazkoaren bizitza eta pentsamendua azaldu behar zituen lanak. Good Night Stories for Rebel Girls (lotarako ipuinak neskato bihurrientzat) izeneko liburuan bazeuden adibideak. Gauero irakurtzen zuen. Guk esaten genion ondo legokela Ruth Bader epailea, edo Malala Yousafzai aktibista edo Jane Goodall biologoa lanerako aukeratzea. Baina umeak Simone Biles nahi zuen. “Simone Biles? Nor da ba Simone Biles, idazlea da?”. “Bai zera, munduko gimnastarik onena da”. Egia esan ez zigun grazia handirik egin bere hautuak. Ez genekien nondik aterako genituen zitak eta gogoetak. “Ez al da hobeto Ruth, Malala ala Jane?”, saiatu ginen ustez aldarazten. “Ez, Simone Biles nahi dut”. Pentsatu genuen ahaztuko zitzaiola eta Jane Goodalli- buruz egingo zuela lana azkenean, Jane txinpantzeekin oihanean, ze polita. Hala ere, arratsalde batean eskolara umeen bila joan eta irakasleak bota zigun, -esan dit alabak Simone Biles aukeratu duela.
Ez zegoen bueltarik.
Informazio bila hasi eta konturatu ginen Simone Biles-ek ez zuela bizitza erraza izan. Ohion jaioa, bere gurasoen droga menpekotasuna zela eta aitona-amonek hartu eta hezitu zuten. Sexu-erasoak ere jasan izan zituen umetan. Baina kirolean hartu zuen babesa. Olinpiadetan bost medaila lortu zituen. Estatu Batuetako historiako kirolari onenen artean dago. Bideoak ikusiz ohartu ginen Simone Biles beti zegoela pozik, irribarre batekin burutzen zituela ariketak. “Ni saiatzen naiz zoriontsu izaten, une pozgarriak dira oroitzen errazenak”. Horra zita on bat. “Kontua ez da irabaztea, zure onena ematea baino. Eta irabazten baduzu ondo, eta laugarren ateratzen baduzu ere ondo”. Horra bigarrena. Eta hirugarrena ere bai, “nahiago dut triste egon arriskua hartu eta huts egin dudalako, hartu ez ditudan arriskuez damutu baino”.
Alabak lanari gutun baten itxura eman zion. Eta otu zitzaion beharbada ideia ona izango zela gutuna Simone Biles-i benetan bidaltzea. Postetxeko gizonak, afroamerikarra Simone bezala, helbidea ikusi eta esan zuen, “seguru erantzungo duela”. Hilabete batera karta bat iritsi zen etxera alabaren izenean. Igortzailea behatu eta Simonen Biles. “Sekula ez amore eman, neska”, esanez bukatzen zuen eskutitza. Biharamunean, alabak gutuna eskolara eraman zuen, lagunei erakusteko, Simone gimnasian bezain irribarretsu.
Eskerrak gutuna bidaltzera ausartu zela. Izan ere, hobe da hartutako arriskuez damutzea, ezta Biles?
Irainak
Hautatu erantzun egokia
Trikuarena
Ariketak egin ondoren entzun edota irakurri Atxagaren ipuina:
Textua
I. zatia
Esnatu da trikua habi hosto lehorrez egindakoan,eta dakizkien hitz guztiak ekartzen ditu gogora;
gutxi gora behera, aditzak barne, hogeitazazpi hitz.
II. zatia
Eta gero pentsatzen du: Amaitu da negua,Ni trikua naiz, Bi sapelaitz gora dabiltza hegaletan;
Marraskilo, Zizare, Zomorro, Armiarma, Igel,
Zein putzu edo zulotan ezkutatzen zarete?
Hor dago erreka, Hau da nire erresuma, Goseak nago.
III. zatia
Eta berriro dio: Hau da nire erresuma, Goseak nago,Marraskilo, Zizare, Zomorro, Armiarma, Igel,
Zein putzu edo zulotan ezkutatzen zarete?
IV. zatia
Ordea bertan gelditzen da bera ere hosto lehor balitz,artean ez baita eguerdia baino, lege zahar batek
galerazi egiten baitizkio eguzkia, zerua eta sapelaitzak.
V. zatia
Baina gaua dator, joan dira sapelaitzak, eta trikuak,Marraskilo, Zizare, Zomorro, Armiarma, Igel,
Erreka utzi eta mendiaren pendizari ekiten dio,
bere arantzetan seguru nola egon baitzitekeen
gerlari bat bere eskutuaz, Espartan edo Corinton;
VI. zatia
Eta bapatean, zeharkatu egiten dubelardiaren eta kamio berriaren arteko muga,
Zure eta nire denboran sartzen da pauso bakar batez;
VII. zatia
Eta nola bere hiztegi unibertsala ez denazkeneko zazpi mila uneotan berritu,
ez ditu ezagutzen gure automobilaren argiak,
ez da ohartzen bere heriotzaren hurbiltasunaz ere.
Akordatzen naiz
Testua
- Georges Perecek Joe Brainard eta I remember zituen akorduan. Nik Joe Brainard eta I remember eta Georges Perec eta Je me souviens ditut akorduan.
- Bizkaiko kostaldean akordatzea esaten dutela
akordatzen naiz. Eta akordatzea, esnatzea dela.
- Urrun eta antzina, itsumutila izan nintzela,
akordatzen naiz. Itsuneskak eta itsumutilak ginela
auzoko neskamutilak.
Patxi, Osteko itsua, aittitteren anaia, aulkian eserita
egoten zena, solo ertzeraino eramaten genuen,
artoa zenbat hazi zen jakin nahi izaten zuelako.
- Etxean ez zegoen telebistarik. Domeka
arratsaldeetan Etxeberrira joaten ginela
akordatzen naiz telebisioa ikusteko
- Ezkutaketan jolasten ginela akordatzen naiz.
Bat, bi, hiru, lau… ezkutatzen, eman
beharko genuela.
- Horman landare berde polit bat hasi zela
akordatzen naiz.
Eta sustrai txiki haiek denborarekin etxea botako
zutela esan zuela baten batek.
- Bizikleta hiru gurpilekoa zela akordatzen naiz.
- Orduko egunak oraingoak baino askozaz luzeagoak gogoratzen ditut.
- Umeok aitametara, aita
ala ama izatera, edo
gerretara, hiltzailea
ala hildakoa izatera
jokatzen genuela
akordatzen naiz,
helduak izatera
beti. Helduak
izateko, gero ere asti
nahikoa izango
genuela jakin gabe.
- Ez dakit zoriontsu nintzen orduan, baina
ume desterratuaren moduan akordatzen naiz
ume denboraz.
- Ama josteko makinarekin aritzen zen lanean.
Makinari pedalez eragiten zion eta egiten zuen
soinuaz akordatzen naiz.
Singer deitzen zela uste dut.
- Martin Luther King hil zutela akordatzen naiz.
Ametsetan egin dut, ametsetan ari naiz, amets bat daukat
esaten zuena…
- Metroaren lehoiaz akordatzen naiz, lehen
imaginetan orroka agertzen zen. Gero ez zen
pelikulan gehiago azaltzen.
- Jaungoikoak mundua sei egunetan egin zuela
akordatzen naiz. Horixe esaten zigutela behintzat.
Eta ondo nabarmenak ziren gero gauzak presaka
eta ganorarik gabe egitearen ondorioak.
- Latina munduko hizkuntzarik logikoena dela
esaten zigutela akordatzen naiz. Eta zeharo
konplikatua eta aldrebesa iruditzen zitzaidala.
- Espartako, Kirk Douglasen aurpegiarekin
gogoratzen zait.
- Edward Spencer Dodgsonen gutunak
oroitzen ditut.
- Ruper Ordorika gogoratzen zait, gitarrarik gabe,
Clementine doiunarekin kantatzen: Ene maite, ene maite, ene maite…
- Kartzela barruan, errudunekin batera, inozenteak
ere bazeudela akordatzen naiz. Kanpoan bezala.
- Egun ederrak izan ziren eta, musika eta guzti
gogoratzen ditut, Vinicius de Moraes, Cesarea
Evora eta halakoena. Playing back egin daiteke
musikarekin, baina gainerako gauzekin ez eta,
orduan, musikak ez du ia ezertarako balio.
- Euskarari buruz izkribu haietan leitutakoez
akordatzen naiz: antzinakoa, gutxitua,
aglutinantea, espainola, debekatua, paleolitikoa,
irakurtezina, zehatza, polita, modernoa, baldarra,
politikoa, antiespainola, baztergarria, apolitikoa,
zaharra, xamurra, analitikoa, barregarria,
marjinala, irakurgarria, arriskutsua, gogaikarria…
- Roland Barthesena oroitzen dut. Zerbait
esaten denean, esandako hori egia dela
denboraldi labur baterako behintzat.
- Aldous Huxleyren nobelako mynah izeneko txoriak
gogoratzen ditut, islako jendeari abisatzen:
“Hemen, orain, erne!”.
- Akorduak ez dira zehatzak,
baina ahaztura ere ez da
hain-hain zehatza.
- Oroimena garela akordatzen naiz,
oroimena ala ia ezer ez.
Harridura & adierazkortasuna
Irakurri gramatika oharrak eta gero ariketa egin