“Nor da Simone Biles?” Kirmen Uribe

Podcasta entzun aurretik egin ezazu ariketa hau.

Textua

Zortzi urteko alabak emakumezko bat hautatu behar zuen eskolako lan bat egiteko. Andrazkoaren bizitza eta pentsamendua azaldu behar zituen lanak. Good Night Stories for Rebel Girls (lotarako ipuinak neskato bihurrientzat) izeneko liburuan bazeuden adibideak. Gauero irakurtzen zuen. Guk esaten genion ondo legokela Ruth Bader epailea, edo Malala Yousafzai aktibista edo Jane Goodall biologoa lanerako aukeratzea. Baina umeak Simone Biles nahi zuen. “Simone Biles? Nor da ba Simone Biles, idazlea da?”. “Bai zera, munduko gimnastarik onena da”. Egia esan ez zigun grazia handirik egin bere hautuak. Ez genekien nondik aterako genituen zitak eta gogoetak. “Ez al da hobeto Ruth, Malala ala Jane?”, saiatu ginen ustez aldarazten. “Ez, Simone Biles nahi dut”. Pentsatu genuen ahaztuko zitzaiola eta Jane Goodalli- buruz egingo zuela lana azkenean, Jane txinpantzeekin oihanean, ze polita. Hala ere, arratsalde batean eskolara umeen bila joan eta irakasleak bota zigun, -esan dit alabak Simone Biles aukeratu duela.

Ez zegoen bueltarik.

Informazio bila hasi eta konturatu ginen Simone Biles-ek ez zuela bizitza erraza izan. Ohion jaioa, bere gurasoen droga menpekotasuna zela eta aitona-amonek hartu eta hezitu zuten. Sexu-erasoak ere jasan izan zituen umetan. Baina kirolean hartu zuen babesa. Olinpiadetan bost medaila lortu zituen. Estatu Batuetako historiako kirolari onenen artean dago. Bideoak ikusiz ohartu ginen Simone Biles beti zegoela pozik, irribarre batekin burutzen zituela ariketak. “Ni saiatzen naiz zoriontsu izaten, une pozgarriak dira oroitzen errazenak”. Horra zita on bat. “Kontua ez da irabaztea, zure onena ematea baino. Eta irabazten baduzu ondo, eta laugarren ateratzen baduzu ere ondo”. Horra bigarrena. Eta hirugarrena ere bai, “nahiago dut triste egon arriskua hartu eta huts egin dudalako, hartu ez ditudan arriskuez damutu baino”.

Alabak lanari gutun baten itxura eman zion. Eta otu zitzaion beharbada ideia ona izango zela gutuna Simone Biles-i benetan bidaltzea. Postetxeko gizonak, afroamerikarra Simone bezala, helbidea ikusi eta esan zuen, “seguru erantzungo duela”. Hilabete batera karta bat iritsi zen etxera alabaren izenean. Igortzailea behatu eta Simonen Biles. “Sekula ez amore eman, neska”, esanez bukatzen zuen eskutitza. Biharamunean, alabak gutuna eskolara eraman zuen, lagunei erakusteko, Simone gimnasian bezain irribarretsu.

Eskerrak gutuna bidaltzera ausartu zela. Izan ere, hobe da hartutako arriskuez damutzea, ezta Biles?

Euskara argituz (IV) nahi/behar

Eta horra gure azken esaldiak

Zaldi azkar bat behar dut

J’ai besoin d’un cheval rapide

Necesito un caballo veloz
Hemendik ihes egin behar duzu

Tu dois t’échappper d’ici

Necesitas escapar de aquí
Gaur gauean Ispahan-en izan nahi dut

Ce soir je veux être à Ispahan

Hoy por la noche quiero estar en Ispahan
Gaur goizean morroia hartu behar du

Ce matin il doit emporter le valet

Hoy por la mañana tiene que llevarse al criado
Zergatik joan nahi duzu etxera?

Pourquoi veux-tu aller à la maison?

Por qué quieres ir a casa?
Erosketak egitera joan nahi duzu?

Tu veux aller faire les courses?

¿Quieres ir a hacer las compras?
Galdera erantzun behar dugu

Nous devons répondre à la question

Tenemos que responder a la pregunta

Hutsuneak bete alboan diren hitzak erabiliz

Hutsuneak bete alboan diren hitzak erabiliz

Euskara argituz (III) du/dio

Jarraitzen dugu euskara deskodifikatzen

Alik Medi ikusten du

Ali voit Medi

Ali ve a Medi
Morroiak liburu bat irakurtzen du

Le valet lit un livre

El sirviente lee un libro
Heriotzak “agur” erraten dio merkatariari

La mort dit “au revoir” au marchand

La muerte le dice “adiós” al mercader
Mikelek abesti eder bat abesten du

Mikel chante une belle chanson

Mikel canta una bonita canción
Jonek istorio luze bat kontatzen dio Xabierri

Jon raconte une longue histoire à Xabier

Jon le cuenta una larga historia a Xabier
Jonek musu bat ematen dio Mikeli

Jon fait une bise à Mikel

Jon le da un beso a Mikel
Amaiak Jon laguntzen du

Amaia aide Jon

Amaia ayuda a Jon

Hutsuneak bete alboan diren hitzak erabiliz

Hutsuneak bete alboan diren hitzak erabiliz

Euskara argituz (II) -ra/-n

Jarraitzen dugu euskara deskodifikatzen

Bilbon bizi naiz

Je vis à Bilbao

Vivo en Bilbao
Etxera noa

Je vais à la maison

Voy a casa
Merkataria lanera doa goizean

Le marchand va travailler le matin

El mercader va a trabajar por la mañana
Arratsaldean ikastera doa Donostiara

L’après-midi il va étudier à Donosti

Por la tarde va a estudiar a San Sebastián
Non bizi zara?

Où habites-tu?

Dónde vives?
Morroia Bagdaden bizi da eta Ispahanera korrika doa

Le valet vit à Bagdad et va à Ispahan en courant

El sirviente vive en Bagdad y va a Ispahan corriendo
Benat Baionan bizi da, eta Miarritzera doa

Beñat vit à Bayonne, et il va à Biarritz

Benat vive en Baiona, y va a Biarritz

Hutsuneak bete alboan diren hitzak erabiliz

Hutsuneak bete alboan diren hitzak erabiliz

Jokatu eta jolastu

Entzun edota irakurri hurrengo irrati saioa eta gero galderak erantzun
  • Transkripzioa

    KAZETARIA. Azken egunotan kirol-lorpenen arrastoan ibili garen horretan, eta maiz entzuten dugun gauza bati buruz galdetu nahi dizugu. Kirol batzuen ahotan entzun dugu jolastu hitza jokaturen ordez. Ibon, azalduiguzu ‘jolastu’ eta ‘jokatu’ zertan bereizten diren.
    IBON SARASOLA. Jolastu eta jolastu eta ‘jokatu’ bi hitz erabat diferenteak dira, ez dute zerikusirik batak bestearekin. Jolastu lotuta dago beti denbora-pasaren kontzeptuarekin. Jolasean ibiltzen zara denbora-pasa, batez ere. Jokatu askoz ere gauza serioagoa da. Jokatu, edo diru bat jokatzen duzu edo final bat edo partidu bat, edo partida bat…
    KAZETARIA. Lehia bat dago, zerbait dago jokoan.
    IBON SARASOLA. Konpetizioa, norgehiagoka dago tartean, ez dute zer ikusirik. Zein da problema? Ba, betikoa esango nuke: biek erdal itzulpen berbera dutela, jugar. Orduan, jende askorentzat –jende normal, urbanoarentzat–, inkontzienteki, bi hitzek erdal itzulpen bera badute, sinonimoak dira, sinonimoak dira. Beraz, jolastu eta jokatu sinonimoak dira, biak jugar direnez gero. Eta horiek berak, inkontzienteki hori egiten dutenak, inkontzienteki ere jotzen dute garbizaleenera edo. Klaro, jokatu=jugar, hori erdara da eta jolastu, berriz, … Jolastu, berez, bestea bezain erdarazkoa dena, solas-etik baitator. Hori, berriz, euskarazkoa da, tabula rasa… Eta, klaro, hori hizkuntzari ez zaio komeni, ze, klaro, hor aberastasun bat nabaria galtzen dugu.
    KAZETARIA. Nola, ba!, nola komeniko zaio ba! Jende askori mina egiten dio belarrian hori entzuten duenean.
    IBON SARASOLA. Noski, noski.
    KAZETARIA. Ze, seguru aski, euskal tradizioa ondo asentatutako herrietatik datozen kirolariei ez zaie horrelakorik entzuten.
    IBON SARASOLA. Ez. Ezta esatariei ere: ez telebistako, ez irratiko esatariei ere ez. Gertatzen dena da hori: parte zaharra esan beharrean alde zaharra esaten dutenak, kozinatu esan beharrean “sukaldatu”. Ze, klaro, garbiagoak dira, hori da problema, ezta? Eta beti horretan gaude: “Jokatu, puf”
    KAZETARIA. Partidu bat, hortaz,jokatu egiten da.
    IBON SARASOLA. Eta ezin da jolastu. Bueno, entrenamendu batean igual bai, baina bestela ez. Eta dirua…. Nik entzun det ‘loteria jolastu’, nire familia inguruan eta orduan ja gelditu nintzen…
    KAZETARIA. Ai, Ibon, hor, orduan, lan asko zerorrek etxetik hasita daukazu egiteko.
    IBON SARASOLA. “Aurten loterian jolastu dugu”… Ez dute zer ikusirik eta horri bai eutsi beharko geniokeela. Beste kontu bat da lortzen dugun ala ez, ze gauza horiek bere autonomia hartzen dute eta ez dago kontrolatzerik, e?
    KAZETARIA. ‘Jolastuko gara’ edo ‘jolastuko dugu’, aditzaren inguruan ere…
    IBON SARASOLA. Biak daude. Niretzat jolastu hitz berria da eta testuetan ere bai, XX. mendekoa da. Nik beti jolasean ibili esan izan dut eta beti esango dut, ze, klaro, jolastu ikastolako kontua iruditzen zait, nolabait esan, ez dakit… Ni beti jolasean ibili naiz, eta hori, jolasean ibiliren alde egitea ere ez legoke gaizki.
    KAZETARIA. Ez legoke gaizki, ez. Ez jolastuko dugu, jolastuko gara, horiek alde batera utzi eta jolasean egin.
    IBON SARASOLA. Jolasean ibili gara edo jolasean egin dugu. Nik ibili, e, txikitatik.

Idatziz

Ahoz

Neurri bereziak jendeak gehiago irakur dezan

Entzun edota irakurri irrati saioa eta gero galderak erantzun

  • Transkripzioa

    ESATARIA.- Nazioartean herrialde arabiarretan alfabetatu gabeko jende asko dago eta oso gutxi irakurtzen dute irakurtzen dakitenek. Emirerri arabiarretan egoerari aurre egitea erabaki dute eta neurri bitxiak hartu dituzte, besteak beste, lanlekuetan irakurketa indartzea. Juanjo Sanmigelek kontatuko digu.

    1. SANMIGEL.-  Arabiako Emirerri Batuetan neurri bereziak hartu dituzte jendeak gehiago irakur dezan. Agintariek aitortu dute bai pertsona helduek eta zer esanik ez gazteek oso gutxi irakurtzen dutela, nahiago dutela telefonoa, jokoak eta bideoak. Egoera horri aurre egiteko, aurten inbertsio handiak egin dituzte. Estatua osatzen duten zazpi emirerrietako batean, Dubain, 265 milioi euro erabili dituzte liburutegi publikoa egiteko. Milioi t’erdi liburu izango ditu, bi milioi liburu elektroniko eta milioi bat audio-liburu. Ondorioz, herrialde arabiarretako irakurketa-gune handiena izango da datorren urtean liburutegia irekitzen dutenean. Horrezaz aparte beste erabaki batzuk ere hartu dituzte:  haurrei jaioberritan arabieraz eta ingelesez liburuak oparitzea. Helduei, aldiz, liburuak arabieraz eta ingelesez atzerritarrei. Baina neurri harrigarriena lantokietan irakurketa indartzeko plana da. Enpresei eta enpresariei ahalegin berezia eskatu zaie langileek lanorduetan ahalik eta gehien irakur dezaten. Ez nobelak, euren lanarekiko zerikusia duten liburuak eta idatziak baizik. Herrialde arabiarretan, 2000. urtera arte ahalegin handia egin zuten alfabetatu gabeen kopurua murrizteko baina azken hamarkadan atzerapauso nabarmenak eman dituzte gerra eta gatazken ondorioz. Herrialde batzuk eta besteen artean alde handia badago ere, emirerri hauetan gehiengoa alfabetatua da. Arabiarren erdia alfabetatu gabe edo gaizki alfabetatua dagoela esan genezake.

Euskara argituz (I) -k/Ø & du/da

Hola, me llamo Gaxu, y te propongo un juego: aquí tienes unas frases en euskara y su significado. Debes analizarlas, y descubrir cómo funcionan; luego, tendrás que construir unas frases con lo que has aprendido.

Así, paso a paso, verás que el euskara no es tan complicado; simplemente funciona de manera diferente a las lenguas de su alrededor. Y precisamente en esa diferencia está su gracia. Goazen, aitzina!!!!

Bonjour, je m’appelle Gaxu, et je te propose un jeu: voici quelques phrases en basque avec leur traduction. Tu dois les analyser, et voir comment elles fonctionnent; après, tu devras construire d’autres phrases en partant de ce que tu as appris.

Comme ça, pas à pas, tu verras que le basque n’est pas si compliqué ; simplement il fonctionne différemment des autres langues de son entourage.

Katua Bagdaden bizi da

le chat vit à Bagdad

el gato vive en Bagdad
Merkatariak morroi bat du.

le marchand a un valet

el mercader tiene un sirviente
Morroia ez da aberatsa, pobrea da

le valet n’est pas riche, il est pauvre

el sirviente no es rico, es pobre
Alik diru asko du.

Ali a beaucoup d’argent

Ali tiene mucho dinero
Ali ez da gaztea, zaharra da.

Ali n’est pas jeune, il est vieux

Ali no es joven, es viejo
Alik lagun gutxi du

Ali a peu d’amis

Ali tiene pocos amigos

Hutsuneak bete

Rellena los huecos