Atea

SARRERA

Aingeru Epaltza, Iruñea 1960. Kazetaritzan lizentziaduna da, eta lan horretan aritua da hedabide ugaritan, hala nola Deia, Euskal Telebista edo Navarra Hoy-n. Itzultzaile hasi zen gero lanean Nafarroako Gobernuan. Ondotik, kolaborazio anitz argitaratu du egungo prentsa idatzian eta irratietan. Lehenbiziko idazlanak Korrok fanzinean karrikaratu zituen, 1984–1989 bitartean. 1990. urtean Nafarroako Ikastolen Federazioko lehendakari hautatu zuten. Urte berean, Rikardo Arregi saria jaso zuen Baloraziozko Kazetaritza atalean.

Antzerki lan bat (Mugetan Irri, 1984) eta poema liburu bat (Ahur taupada geldoak, 1985) kaleratu bazituen ere, ondoko lanak narratibazkoak izan ziren: Sasiak ere begiak baditik (1986), Garretatik erauzitakoak (1989), Ur uherrak (1993), Lur zabaletan (1994) eta Tigre ehizan (1996). Eleberri labur honekin Euskadi Literatura saria irabazi zuen 1997an. Nafarroako Euskararen Kontseiluko ordezkaria izan zen, baina 1999an kargua utzi zuen Nafarroako Gobernuaren euskara politikarekin bat ez zetorrelako.

1999an Joseba Jaka beka irabazi zuen, eta laguntza horri esker kaleratu zuen 2000. urteko azaroan Rock’n’roll izeneko lana. 2006 eta 2013 bitartean, Erresuma eta fedea trilogia argitaratu zuen, XVI. eta XVII. mendeetan kokatutakoa: Mailuaren odola (2006), Izan bainintzen Nafarroako errege (2009) eta Gure Jerusalem galdua (2013). 2007an Bezperaren bezpera atera zuen, Nafarroako abertzaletasunari buruzko saiakera-lana. Bere azken lana da Mendi-Joak izenekoa, 2017an argitara eman zuen narrazio-liburua, eta mendia duena hari nagusi, hori baita narrazio guztiek duten lotura.

Baina “Mendi-joak” bildumakoak ez dira bakarrik mendiari buruzko ipuinak bakarrik. Mendiaren aitzakian edo, hobeto esanda, harajotzeko grinaren atzean ezkutatzen diren arrazoiei eta ondorioei tiraka gure gizarteko hainbat konturi heltzen diote istorioek. Ipuinotan azaltzen diren gertaeretan inplikatzeko gogoa duen irakurleak gozatu ederra hartuko du haiekin.

IPUINA

+I. zatia
Kepak begiak finkatu ditu iratzargailuaren argi fluoreszentean. Aspaldi du atzarria dagoela, baina orain arte uko egin dio jakingarriari. 3:42. Berrogeita zortzi minutu gelditzen zaizkio ohean. Kalkulatu duenez, ordu eta erdi ere ez du lotan egin.

Poliki jaiki da, emaztea ez atzartzeko. Korridore iluna komuneraino zeharkatu du, paretekin ez bukaerako arasarekin topo egin gabe. Pixa etena egin du. Azkenaldian horrela izan ohi du: zorrotada motel bat lehenbizi, eta beste bat, are motelagoa, hainbat segundoren ondotik. Sumatu du ez dela osoki hustua, baina zakila inarrosteak ez du isuria berriz ere pitzarazi, tanta batzuk salbu; pijamaren galtzetara doaz gehienak.

Itzuleran, semearen gelari eman dio begia. Karrikako argiak errainu mehe batzuk isurtzen ditu ohe hutsaren gainera, pertsianak itxi gabeko leihotik. Bere ohatzera bueltatuta, jiratzen sumatu du emazte ustez lokartua.

-Izei? -galdegin dio haren boz logaletuak.

-Segi lotan -xuxurlatu dio gizonak-. Goiz da oraino.

Behingoz kasu egin dio emaztekiak. Minutu bat geroago zurrungaka ari da. Ez arrunt ozen, bai traba egiteko bezainbat. Kontrako aldera bira eginez, begiak bildu eta ahalegindu da burua pentsamenduz hustera. Bi-hirutan, Kepa loaren mugaraino hurbildu da gisa hartara. Guztietan, nahi gabeko gogoeta batek edo emaztearen inarrosaldi batek itzularazi du gaubeilara. 4:27an, jotzeko tenorea baino hiru minutu lehenago, itzali du iratzargailua, besoa mesanotxearen aldera luzatuta. Arestian bezain isilik kanporatu da, emakumearen loa urratu gabe. Gelako atea itxi ondotik, korridoreko argia piztu du oraingoan.

Dutxan, ahalik eta ur gutxien darabil, tanten asotsa laburtu beharrez bainuontziko zolaren kontra talka egitean. Bizarra ere ziztu bizian egin du. Presak ordain gaiztoa du: zauri txiki bat ezpainen gainean eta beste bat ezker aldean. Aftershaveak arrasto samina utzi du haien gainean. Agudo egokitu du soinean arropa jadanik prestatua.

Kafeontzia bete gabe, bezperako bazkalondotik sobera gelditutako kafeari esne tanta batzuk gehitu dizkio eta mikrouhin-labeari eskaini. Bi magdalena ito ditu katiluaren barnean. Motxila sukaldean berean da. Kantinplora urez betea eta ogi zaharra gehitu dizkie ohatzeratu aitzin sartu dituen jatekoei. Neguko botak ondoan ditu, plastikozko zaku batean, pioletarekin batera. Horiek guztiak eskutan hartuta, etxeko sarreraraino daramatza. Lumazko jaka ate ondoko esekitokitik dago zintzilik. Hura jantzi baino lehen komunera sartu da berriz, hortzak garbitzera. Handik ateratzean, ia-ia muturrez jo du emaztea.

Korridoreko argiak itsututa, emakumeak bilduxeak dakartza begiak. Senarraren paretik tarrapatan pasatu eta ezin konprenituzko zerbait murmurikatuz sartu da bainugela ilunean, atea osotara itxi gabe. Gizonak kanpotik aditu du haren xurruxta komun-zulora biltzen. 5:05ak dira. Gizona korridoreko argia itzali ez itzali dago istant batez. Ez du halakorik egin. Esku batean botak hartu ditu, bestean pioleta. Komuneko bilkariko paperaren hotsa emakumearen bozarekin batera heldu zaio, ulergarri oraingoan.

– Zer premia duzue hain goizik ateratzeko?

Isilka mintzo da, norbait atzartzeko beldurrez iduri, etxean senar-emazteak baizik ez diren arren.

-Bujaruelo urrun da.

-Bujaruelo!-puzka.

Gizonak ez bezala, komun-zuloko urari eragin dio emakumeak, korridorera berriz atera baino lehen. Haren aurrean zerbait irrigarri sentitu da Kepa, bera lumazko jakan, pioleta eta botak eskuetan dituela, eta hura, berriz, oinutsik pioleta eta kamisoi zurian. Senar zamatuari begiratu gabe, semearen gela hutsean finkatu ditu begi-zirrikituak. Haren galderak ez du mutil etxeratu gabearekin ikustekorik.

+II. zatia
-Kranpoiak hartu dituzu, bederen? Kepak, buruz, keinu egin du bizkarrean lotua daraman motxilaren aldera.

-Kasu emazue.

-Trankil.

Emakumeak ezpainak aitzinatu bezala eskaini dio gizonak bere masaila. Musu arinarekin batera uzkurtu da andrearen sudurra. Galdera istantean heldu da:

-Dutxatu egin zara?

Harridura ezagun du doinuan.

-Noizdanik dutxatzen zara mendira joateko?

Erantzuna behar baino segundo bat gehiago luzatu du Kepak:

-lzugarri izerditu naiz gaur gauaz.

Emakumearen begiek, jadanik logale arrastorik gabe, zabal-zabalik egin diote so, distira hotz batez. Gizonaren begietan iltzatu dira lehenbizi, bizar egin berrian gero. Kepari azkura areagotu zaio aurpegian egin dituen bi zaurietan. Isilik bereizi dira, emakumea gelara, senarra sarrera aldera.

Txemaren furgoneta espaloiaren gainera igoa da, keinukariak piztuta. Lau begiko munstroa, goizaldeko giro hormatuan. Gidariaren ondoko jarlekutik, Juankarrek ziraun baten miztoaz heldu dio Kepari:

-Zertan ari hintzen? Potroak ere hoztu zaizkiguk hire zain!

Ibilgailuaren gibelaldea aski betea dago motxilaz eta poltsaz. Hala ere, bada oraino tokia Keparen gauzetarako. Atzeko jarlekuetan egokitu da, lumazko jaka kenduta.

-Ikusiko duk zer ostia txarrean egonen den Andoni -Juankar, teman.

-Sentitzen diat. Batere lorik egin gabe heldu nauk.

Furgoneta, orro eginez, espaloitik jaitsi eta hiri mortuan barna abiatu da kale-argien argi hispean. Izotzak lausoturik daude auto aparkatuetako kristalak.

-Hori gertatzen zaik niri kasurik ez egiteagatik -Txemak. Orain arte isilik egon da gidaria-. Hamaika aldiz esan diat: orfidal bat aurreko gauean. Gure adinean, ez zagok edabe magiko hoberik.

Ibilgailuak behar baino abiadura handiagoa daramala iruditu zaio Kepari. Ez du, dena dela, txintik atera. Neska-mutil talde bat ikusi dute kontrako espaloian barna. Baldarra dute urratsa. Kepak begiak alferrik luzatu ditu, Izei haien artean ote den.

5:17ak direla besarkatu dute Andoniren etxepea. Zigarroa lurrera botatzeko egin duen jestuan ezagutu diote artegatasuna. Keparen ondoan jarri da, berak ere bere gauzak atzean utzita.

-Aluak. Ni gabe joanak zinetela pentsatzen hasia nintzen. Noiz eta gaur.

Purrustadak hartzaile kolektiboa du. Txemak beretako hartu du, auskalo zergatik.

-Aizak, nik aski egiten diat banan-banan zuen bila etorrita -erantzun du gidariak, Keparekin erabili ez duen doinuan-. Hire volvoa hortxe gelditu duk, garajean sartuta.

-Ezin nian Josefina autorik gabe utzi -defendatu da etorri berria.

-Eta clioa?

-Oiherrek hartzen dik asteburuetan.

Juankar tartean sartu da, ez ordea bake-emaile. Gorputza itzulita, behatza luzatu du Keparen aldera.

+III. zatia
-Errua señorito honek dik -salatu du-. Hamar minutuz eduki gaitik esperoan.

Kepak begiratu gaiztoa luzatu dio bere lagunari.

-Hara, Juankar, nahi baduk zainak moztuko ditiat nire bekatua garbitzeko.

Txemari libertigarria iruditu, nonbait, Keparen ateraldia.

-Ongi iruditzen zaidak, baina furgotik kanpora. Ametsetan ari haiz, uste baduk utziko diadala nire orga odolez zerritzen!

Andonik algara egin du, algara urduría. Kepak haren ezinegona usaindu du ondoan jarri zaion momentutik. Juankarrek baizik ez dio irriari uko egin. Kepak badaki zer duen: ez du lortu Andoni eta Txema bere kontra jartzea eta horrek min eman dio.

-Gaur inoiz baino gehiago ahalegindu behar genuen orduz ateratzen. Dirudienez, hori niri baizik ez zait axola.

-A ze presa -sasta, Txemak-. Atera ezak txilibitua leihotik kanpora, ea pixka bat hozten zaian.

Puntu bat goiti egin du, furgonetaren barnean, zalapar algaratsuak. Andonirenak, bereziki, badu kutsu gehiegizko bat, kasik histerikoa.

-Zuek irri egin, baina 5:30ak baino beranduago ailegatuz gero ez digute irekiko -Juankarrek, mindurik.

Hala gertatzeko menturak isilarazi ditu lau bidaiariak. Karrikartea utzita, ibilgailuak orube hutsak, garabiak eraikin burutu gabeak ditu ezker-eskuin. Auto batek aitzinatu ditu ziztu bizian. Hotzagatik ere, leihoak irekiak ditu eta handik musika karrankaria egozten.

-Ea burua kraskatzen duan, astapitoa -listukatu dio Txemak, hortz artetik.

-Ez esan hori -kargu hartu dio Andonik.

-Zergatik ez?

-Oiher izan litekek.

-Batzuetan nazkagarriki minberak gertatzen zarete aita familiakook!

Probintziako futbol zelai nagusiaren ondotik pasatzen ari dira. Porlanari eginiko omenaldia dirudi aurrealdeak. Haren foku gehiegizkoek uztaileko eguzkiaren indarrez argiztatzen dute alferrik, inorendako ez otsaileko ilargipeko espaloi hutsa. Atzerago, iluntasunak inguratzen du beste eraikuntza bat, kirol zelaia bezain handia, baina mausoleo erraldoi bat bezain erabilera zantzurik gabea.

-Kranpoiak ekarri dituzue? -galdegin die Kepak besteei, emazteaz oroituta.

-Hik bai? -Andonik.

-Nik bai.

-Eskerrak, premia handikoak izanen dituk orain.

Bere irrika nabarmenak motelarazi du Andoniren trufa

-Gero beharko ditiagu.

-Inor pentsatzen ari ote da gerokoaz?

Txema furgoneta aparkatzen ari da. Futbol zelaiko fokuek baino hagitzez gutxiago argitzen du espaloi gaineko argi gorriak. Neoiaren azpian, begitara jotzen du zurezko ate zuri distiratsuak; klase horretakorik ez da ikusten inguruko eraikin eskasetan.

-Hau da tokia?-Juankarrek.

-Ez disimulatu -gidariak-. Aitortu zenbat aldiz utzi dituan hire seme-alabak ingeleseko klaserik gabe, hona etortzeagatik.

-Kabroi gezurtia! Nire lehen aldia duk hemen.

Andoni da lehena auto atea irekitzen.

-Bizkor, ez ditek oraindik itxi.

+IV. zatia
Kepari halako zimiko bat egin dio saihetsean, bere ondotik ateratzeko gonbita. Zirkinik ere ez du egin, ordea. Juankarrek, berriz, segundo bat gehiagoko lana du lagunaren bideari segitzea.

-Hori duk, hori, hankartean azkura -Txemak, erdeinu miko batez.

Iduri du gidariak bazterren ezagutzailearen patxadaz hartu duela kontua. Diru zorroaren barnean miatu du, zerbait egiaztatu nahi antzean. Bi kanporatuek, bizkitartean zurezko ate zuri distiratsua ireki dute eta, atalasea zeharkatuta, solasean ari dira gazte batekin. Gaitzeko gizasemea, larruazal zuri-zuria, ile hori motxa.

-Yuriy, ukrainarra. Horrekin, kasu.

Kepak ez dio zergatirik galdegin. Eskatu gabe heldu zaio azalpena.

-Behin, nesketariko batekin kapar samar jartzen ari zen bati besoa hautsi zion ni bertan nintzela. Ea Juankar mihia loturik edukitzeko gauza den.

Bada gauza. Ikusten dutenaz bezainbatean, bai. Beren bi lagunek barnera egin dute, batak bestea bizkarturik eta biak onik. Kepak dezepzioa sumatu dio Txemari. Beharbada esperantza zuen, Yuriyk bere abilidadeak erakutsiko ote zituen lagunaren kokotsean.

-Goazen -bat-batean zaputz.

Кера ez da mugitu.

-Ez hator? -galdegin dio Txemak, jadanik furgonetatik at, harridura nabarmenaz.

Zangoak elkarrengana bildu ditu Kepak. Kanpotik hotz alimalekoa sartzen da.

-Etxea zaintzen geldituko nauk.

« Zahar etxeko agureek nik baino gehiago egiten ditek ». Lehengoan esan huen.

-Hobeki pentsatu diat.

-Gero negarrik ez guri.

Kepak Txemaren urrats mindua begiztatu du ate zuriraino. Atezainak zerbait esan dio, eskumuturreko erlojua haren begi pareraino jasorik. Pasatzera utzi dio, hala ere, hitz truke motx baten ondoan. Begiak furgonetaren okupatzaile bakarrarengana zorroztu ditu ukrainar ile-horiak. Kepak irribarre burlati bat ikusi uste dio, atea itxi aurretik.

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem 

ARIKETAK

HIZTEGIA

LEXIKOA ERABILI

BERRIDAZKETAK

BESTE IPUINAK

maleta

SARRERA

Inma Errea Cleix (Iruñea, 1960ko) itzultzailea eta idazlea da. Itzultzaile gisa, Haserretu zaitezte! sona handiko lana euskaratu zuen 2011n, Stéphane Hessel frantziar diplomatikoak idatzitako saiakera liburua, hain zuzen ere. Eta idazle gisa, Literatua eta harrikoa saiakera liburua eman zuen argitara 2003an, Pamiela argitaletxearen eskutik. Literatura femeninoari buruzko saioa da, saio adierazgarria eta adierazkorra, emakume literatura zer den eta zergatik den horrelakoa azaltzen ahalegintzen dena. Inma Erreak euskal literaturan emakumeak izan duen eta duen garrantziari ematen dio begia, eta aurreratu ere bai zer izan daitekeen geroan.

Horrez gain, kolaborazioak egin izan ditu prentsan eta egile anitzeko liburuetan. Horietako baten adibidea da hona ekarri nahi izan dugun bere ipuina, Maleta. Izan ere, Pamiela argitaletxeak Nafarroa Garaian eta Beherean egiten den literaturaren antologia osatzeko xedez argitara emaniko 39 idazle nafar izeneko liburuan bildutako narrazioen arteko bat baita.

IRAKURRI AURRETIKO ARIKETA

IPUINA

+I. zatia
“Aizu, gazte, maleta hori… Ausardia da galdetzea, baina… ez zenuen, ba, erosiko Emausen, ezta?”

(9. lineako autobusa, Iruñeko tren-geltokia, 17:17)

 

 

16:51. 9. lineako autobusa (NUP-RENFE). Paulino Caballero 39

-Ufa, eskerrak gidariak itxaron digun!

-Taxia hartuz gero, lasaiago…

-Hi! Nik saiatu behar diat ahalik eta gutxiena gastatzen… Ama langabezian, berriro, eta ahizpa, laster Unibertsitatera! Ea lan bat sortzen zaidan!

-Lasai, neska, Anderrenean, aurreztuko dinagu. Ez dun izanen egoitza bezain garestia.

-Hori egia duk.

 

“Ez da izanen! Edo bai… Zenbat urte? Hogei? Hogeita bortz? Hogeita hamar ere, honezkero… Bortz, Joxe Mari joan zenetik, eta Nikolasena askoz lehenago izan zuan. Atzendu zait! Ezin atzenduan ibili ninduan hasieran. Eta orain maleta hori ikusi, eta ezin asmatu noiz izan zen! Nikolasen adinekoa edo, mutila… Nikolasek zeukan adinekoa edo. Neska, gazteagoa… Baina maleta berdintsua duk. Edo berbera… Zaharragoa ematen dik, baina ez hainbertze. Larrua esker onekoa duk… Eromena duk, baina, hala ere… Maleta bera iduritzen zait”

16:53. 9. lineako autobusa. Merindadeen plaza

-Ez zigun begirik kentzen…

-Zer? Mireni ari nintzaioan whatsappez… Baina nork ez digu…?

Ah, emakume zahar horrek?

-Aizan, disimuluz!

-Maletari.

-Zer?

Maletari begiratzen diola. Hire maleta zahar horri.

 

«Bizkor baitoa bizitza, fite! Gazte horiek ez zakitek oraindik, baina ohartuko dituk… Haurtasunean presa zaukaagu heltzeko. Gure Nikolasek ere, halaxe. Bertzeek baino presa handiagoa, igual. Handiegia, akaso. Gauzak berehala iristea nahi izaten zian. Eta hala etorri zituan gauzak, agudo… Ez baikenuen leku batean gelditzekoa gure Niko… Joan behar zian, joan, ez zuan erraz laketzen. Igual Joxe Marik onartuz gero… Baina hura ere buru gogorra eta harroxko…Ni ere ahalke ninduan, nola ez, ba? Entzun behar ordukoak! Maritxu, gutxiena! Behin hala aditu niean hirugarrenekoei… « Aizan, laugarreneko mutiko hori, Elbirarena… maritxu dun. » Karrikara joatekoa ni, eta hura aditu, eta, poliki-poliki, gibelera. Ohartuko zituan, ahopeka hasi baitziren. Eta ni, haiek ateak ixtearekin batera, karrikara. Pauso tinko eta biziez, takoiekin zarata eginik, ohartu zitezen. Maritxu…”

 

-Anderrek dioenez, adinarekin lotsa galtzen din jendeak.

-Ez diat uste. –

– Baietz, neska! Ni ere ohartu naun. Egoitzan ikusi dinat egia dela.

-Ander, Ander… Zenbat denbora darama Anderrek hor hainbeste jakiteko?

-Urtebete. Urritik, titularraren eszedentzia betetzen…

-Ez zagok gaizki… Agian hi ere kontratatuko haute praktikak eta gero… Baina, zaharrekin, hitz gutxi eginen duzue gimnasioan… Ala banaka ere aritzen zarete?

-Ez. Taldeka beti, aparatuetan, eta mugimendu leunak eginarazten. Lanak, guztiak batera artatzeko! Oihuka hasten ditun, noiz tokatu behar zaien… Eta hori, bi gaudenean! Ezin imajinatu fisio bat bakarrik dagoen egunetan!

-Eta lotsarena, nondik atera du Anderrek kontu hori ?

-Zahar-etxeetan guztiek zakiten hori. Denbora kontua… Adinekoek denbora gutxiago dutela sentitu, eta zuzen-zuzen joaten ditun. lotsarik gabe.

-Eta zer ikusirik al du horrek lotsa izpirik gabe guri begira, edo hobe esanda, hire maleta zahar horri begira, ari den atso horrekin?

-Ez zakinat, baina agian lotsarik gabe aritzen ohituko gaitun behin adin batera iritsita…

-Hi eta hire teoriak…

-Ez dun jakin nahi zergatik begiratzen digun?

-Bo, ba, egia esan, bai… Baina, gu gazte gaituk, eta ez diogu galdetuko, ezta? Ez gaituk egoitzako zaharrak bezain lotsagabe… Gero imajinatzen saia gaitezke! Trenean, ez aspertzeko

-Adinekoak ditun, ez zaharrak… Trasteak ditun zaharrak, Pertsonak, adinekoak…

-Hori ergelkeria! Euskaraz beti zaharrez mintzo gaituk. Adineko, adineko… Eta gero zahar-etxeez aritzen gaituk, eta zahar-egoitzez…Hipokrita galantak!

+II. zatia
16:56. San Ignazio 5-7

-Ohartu duk.

-Bai?

-Bai, eta begirada desbideratu dik.

-Hi, ere, ez haiz ibili disimulutan….

-Nahi gabe izan duk.

 

“Neskak begiratu zidak… Ohartuko zuan… Gaizki pentsatuko ditek nitaz… Orduan bezala…Joxe Marik berak… Argi ez zidaan erraten, baina ederki nekian haren iduria… Semea nik bultzatu nuela galbidera. Horixe uste baitzuen! Nikolas harat-honat hasi zenean, gazte-gaztea, erraten zidaan gaizki hazia nuela. Gero ere, nik neuk urteak eta urteak eman nitian pentsatzen ni nintzela erruduna. Niko umetatik iruditu baitzizaidan desberdina… Nik eginen nian mizkin. Edo akaso bazuan berez… Alabak gomendatu zidan terapia horretan aritu nintzenez geroztik, lasaiago nabilek, baina lehen, zenbat gau ote nituen pasatuko bueltak ematen kontuari!»

 

Bai? Manoli? Baai… Bidean, villavesan… Lasai, ni ere berandutua… Ixabel ere… Horixe… Konforme, orain artio…

 

-Segapoto eta guzti!

-Adinekoa dun, ez antigoalekoa…

-Gure amatxi ez duk moldatzen…

Bakarrik bizi duk, bere gisa beti… Etxean medailoiaren zerbitzu hori zaukak, baina ama beldur duk kalean zerbait gertatuko zaiola. Eta nahi dik amatxik mugikor bat eramatea. Baina amatxik…

-Zenbat urte ditu?

-Laurogeita zazpi…

-Emakume horrek gutxixeago…

16:58. Sarasate pasealekua

«Harritu dituk mugikorrarekin… Hori duk gazte askoren ajea. Pentsatzea bakarrik haiek direla modernoak. Ikusi beharko nindukete Interneten! Poliki moldatzen nauk. Hala jakin nian zer den ashram bat, eta non ibili zen Niko Indian… Zer bizimodu zeraman. Hala ohartu ninduan ez zegoela gure eskuetan, ene eskuetan, ezer aldatzea. Istripuaren tokia ere ikusi nian gugelmaps horretan… A zer bideak! Ez baita harritzekoa halakoetan istripuak gertatzea… Beti gustatu izan baitzait kuskuseatzea, eta beti izan naiz modernoa! Garai batean disimulatu egiten nian, ez bainuen eman nahi eskandalurik, aski izan baikenuen Nikolasenarekin… Joxe Mari klasikoagoa zuan, eta oso gaizki eraman zian berria zabaldu zenean. Inoiz ez diat jakin zerk kolpatu zuen gehiago, semea galtzeak hala jende guztiak jakiteak. Joxe Marik hagitz maite zian Niko, baina jendaurrean nabarmen gelditzeak ere min handia eman zioan. « Joven pamplonés muere en accidente en el sur de la India. » Hori izan zuan egunkariko izenburua… « Hijo de un conocido industrial de la plaza ». Eta berria ziztu bizian hedatu! Eta Joxe Mari errabiaturik. « Industrial de la plaza…

+III. zatia

17:00. Navas de Tolosa etorbidea

 

-Andre dotorea duk…

-Bai, amona ekartzen zidan gogora.

-Tolosakoa?

-Bai.

 

«Denda bat bertzerik ez, eta, hala ere, bagintuan nor Iruñean, iduriz… Guztien ahotan jarri gintian Nikolasenak. Bezero batzuk doluminak ematera etorri zituan. « Osasuna gomendatzeko », erraten zitean anitzek. Edo « Jainkoak kontsolamendua ekarriko », bertze hainbatek. Baina zenbaiti urrundik igartzen zitzaizkiean malko zuriak. Eta jakinmina… Lotsarik ez baitzuten galdetzeko. Norekin zihoan Nikolas nor zen harekin hildako mutila… Joxe Marik ezin zian egoera harekin. Eta ministeriotik deitu ziotenean semearen gauzak Madrilen genituela errateko, deabruak eraman zuen! Zergatik ekarri zituzten Nikoren gauzak hura han gelditu bazen… Nik erraten nion, behin eta berriz: « Joxe Mari, ez ezak egin odol gaiztorik horrekin… ». Baina kasurik ez, hark! Ez niri, ez Martini! Alabak konbentzitu zian. Arantxa aitaren begikoa izan duk beti, eta hari esker erdietsi genian. Arantxa eta Martin Ma- drilera joan eta anaiaren gauzekin itzuli zirenean, a zer negarrak nik! Joxe Marik, berriz, zero, deus ez, ene aitzinean behinik behin, ezer ez! Nik maleta hori gorde nahi nian, baina ez zidaan utzi…»

17:02. Baiona etorbidea 4

 

-Irribarre egin ziguk.

-Atsegina ematen din.

-Bai…

 

«Baina zenbait gauzatan ere modernoa zuan Joxe Mari. Oraingo gazteei kontatuz gero harritzen dituk, bertze egunean Maddi iloba bezala, baina guk kondoiak erabiltzen genitian. Debeku eta guzti! Botikari batzuek Frantziatik ekartzen zitiztean. Altsasuko batek Ubarminen kontatuta jakin nian kamioizaleek pasatzen zituztela kondoiak, tutu txiki batzuetan, tutuen muturretan babarrunak paratuta, disimulatzeko… Bienke… Zer eramanen du gazte horrek maletan? Ikasleak izanen dituk… Maleta horrek… Nikolasena bada, marka bat edukiko dik… Albertoren oparia izan baitzen, eta Albertok berak egindako marrazki moduko bat zeukaan, bien inizialak lotzen zituena. Alberto artista bat baitzen… Ez al zegoen maletaren beheko aldean? Behin baino ez nian ikusi, istripua eta gero, maleta seme-alabek etxera ekarri zutenean. Inizialena Nikok berak kontatuta zakiat, dei haietako batean, Mutila saiatzen zuan harremanei eusten, eta etxera deitzen zian Indiatik Joxe Mari ez zegoenean. Behin Joxe Marik hartu, eta deus ere erran gabe moztu zian. Gero kontatu zidaan… Eta bertze batean, Joxe Mari etxean eta nik hartu, eta disimuluan iharduki nik, lagun bat nuelakoan edo, Joxe Mari, jabetu ere ez! Maletari marka ikusi ahalko banio… Kaka zaharra! Pasatu diagu Donibane, eta ni jaitsi gabel»

+IV. zatia
17:10. Nafarroa etorbidea

 

-Justu-justu ibiliko gaituk trena hartzeko

-Ikastetxeetako irteera…

-Hori duk, bai…

 

Sanduzelain jaistea ez dik merezi… Hobe tren-geltokiraino joan, eta itzuli Donibaneraino… Igual berriz ordaindu behar, baina… Eta Manoli eta Ixabel, zain…»

 

-Emakume hori ere trenera joanen da?

-Ez diat uste… Baina arraroa duk honaino etortzea…

 

« »Aizan, Elbirita, geltokiraino joan behar dunala aprobetxatuta. Zergatik ez dien galdetzen maletari buruz? » « Ai, ez, neska, ez! » Edo, bai… Agian eginen diat… Zergatik ez?»

 

-Baina zer ari da? Guregana dator!

-Aizak, bizkor, heldu hire bi maleta handi horiei… Ez dinagu astirik kasik…

-Hiregana zatorrek..

17:17. 9. lineako autobusa, Iruñeko tren-geltokira iristen

 

-Aizu, gazte, maleta hori… Ausardia da galdetzea, baina… Ez zenuen, ba, erosiko Emausen, ezta? Nire seme batena zen… Marka bat du behealdean…

-Barkatu, andrea, baina trena hartu behar dugu…

-Joan, joan, ez du axola…

17:33 Bartzelonarako trenean

 

-Azkenik Eskerrak trena ere berandutu den!

-Hurrengoan, taxia hartuko dinagu.

-Aizak, zer esan dik emakume hark?

-Maletaz ari zunan… Seme batena zela… Marka bat du behealdean.

-Begiratu duk?

-Ez, presarekin…

-Begiratu orain.

-Baina maletategian zagon…

-Ni joanen nauk.

-Zer?

-Ba, bai! N bat eta A bat! Elkarri lotuta. Oso marrazki polita

-Nor izanen zen haren semea? N ala A? Eta nor izanen zen bestea? Bikotea… Eta zergatik zegoen maleta Emausen?

-Ideiarik ez. Baina imajinatzen ahal diagu… Orain, trenean, ez aspertzearren…

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem 

ARIKETAK

HIZTEGIA

HIZTEGIA II

ALOKUTIBOA

ULERMENA

BESTE IPUINAK

Panpi

SARRERA

DANIEL LANDART

Panpi

DANIEL LANDART 1946-an sortua, Doniztirin. Uztaritzen bizi. Hamazazpi urtetan hasia euskaraz idazten. Antzerkilari, idazle, eta hainbat kantu hitzen egilea. Bertso saio aDaniel Landartskoren antolatzailea eta gai-jartzaile. Euskaltzain urgazlea, 1979az geroztik.

Panpi izeneko ipuina aurki daiteke Jendeak liburuan, kontakizun desberdinek osatzen dutena. Ipar Euskal Herriko laborari munduan kokatuak dira, XX. mendeko bigarren zatian.

Kontakizun bakoitza, errealki gertatua edo asmatua, anekdota soil batetik abiatzen da.

IRAKURRI AURRETIKO ARIKETA

IPUINA

+I. zatia
Panpi. Etxexurikoa. Mutil hezigaitza. Sekula ez gelditzerik. Aitarekin beti kalapitan. Amarentzat gaiztoa. Haurrideentzat bortitza. Besteak ez bezala beztitzen. Bizar txar bat kokots azpian. Zigarreta beti ezpain txokoan. Elizan ez ibiltzen.

Bere astapitoko motoarekin, iluntzetan, maiz ibilki zen herriko bide hertsietan, zirurikan, burrunbaka eta burrunbaka. Bihurguneak gaitzeko abiaduran hartzen zituen, arriskuak batere neurtu gabe. Jo hona, jo hara, Panpik amesten zuen: « Ikusiko duzue… Neska guziak nitaz amorostuko dira, eta otoiztu beharko naute haietarik batekin ezkontzeko… » Ametsak amets, eta ametsak, maiz, amesgaizto bilakatzen…

Etxekoek, beren semea pixka bat « zaindu » nahiz, errepikatzen zuten: « Gure Panpi ez zen holakoa lehen… Aljeriako gerla zikin horrek du arrunt nahasi eta galdu… » Bere adinekoek aldiz bestela zioten: « Eskola denboran ere, bazian bai horrek. eskasetik soberaxko! Funtsean, mutikoek « Espanttu » deitzen zioten, eta neskek « Burrunbet ». Bere motoarekin sobera burrunba egiten baitzuen, eta beraz, haien ustez « bête » baitzen, zozo hutsa!

+II. zatia
Dena dela, Aljeriatik itzuli ondoan, ilargi zuriak bazterrak argitzen zituelarik, gau osoak pasatzen zituen, bere ihiziko arma eskuan, landa punta batetik bestera, lasterka. Lasterka eta oihuka: « Garbituko ditiat Fellghal zikin horiek. Garbituko, eta nola! Garratoiak bezala »,

Behin, etxeko zakurra zauritu zuen, eta bestaldi batez, auzoko behorra hil. Auzokoek berehala jendarmeak deitu zituzten lehenagotik, ere bi auzoak haserre baitziren

+III. zatia
Jendarmeak ikusi zituelarik etxera hurbiltzen, Panpik ihesari eman zion. Hiru egunez segurik egon zen gorderik, Jainkoak daki non… Itzuli zelarik, noizbehinka arrazoinamendua nahasten zitzaion.

Zenbait hilabeteren buruan, auzitegira joateko gutuna eskuratu zuelarik, berriz ere lekuak hustu zituen. Baina ez zen lehen aldian bezain urrun joan.

+IV. zatia
Arratsalde apalean, aitak aurkitu zuen Panpi, sabaian, soka bati zintzilik.

Haren hiru arrebak aspaldian hirira joanak baitziren eta bihi batek ez baitzuen etxera itzultzea onartu, Etxexuria segidarik gabe gelditu zen.

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem 

ARIKETAK

HIZTEGIA

ADIZKIAK

BERRIDAZKETAK

ULERMENA

BESTE IPUINAK

Ispiluak

SARRERA

BÉATRICE URRUSPIL

Ispiluak

BEATRICE URRUSPIL Donapaleun sortu zen, 1975ean. Arte eBéatrice Urruspilderretan eta euskal filologian diplomatua da, eta gaur egun arte, erakusketak antolatzen ditu, kostaldeko elkarte batean.

Gizaki bakartiak liburuan, bakardadearen hainbat aurpegi hamahiru ipuinetan, Ispiliuak barne, kontatuak zaizkigu.

Bakartasuna hautua izan daiteke; baina, anitzetan, sufrikarioa da, batez ere besteengandik desberdinak baldin

IPUINA

+I. zatia
Lilak ispiluari begiratu zion. Idazle izan nahi zuen emazte gaztea zen. Asteak iragan zituen istorio baten bila. Bi hitz baizik ez zituen asmatu: « bakarrik naiz ». Bi hitz bakar horiekin, liburu bat idazteko asmoa zuen. Agian, norbaitek « Ni ere » erantzungo zion…

Bere apartamendu tipian hamar ispilu kokatu zituen. Hasieran, hamar Lilarekin bizi zela iruditu zitzaion. Gero, ispiluak etsai bilakatu ziren, haien aitzinean pasatzen zen bakoitzean bakarrik zela oroitarazten baitzioten.

Behin, sagu bat agertu zitzaion. Pozik zen bizilagun bat ukaiteaz; baina, denbora guti barne, apartamendua saguz bete zen; gatu bat hartu behar izan zuen. Jan eta lo egin, ez zuen besterik egiten. Ez zen Lilak espero zuen bizilaguna…

Berriz ispiluari begiratu zion, ea, haren ordez, ezezagun bat agertzen zen; lagun anitzez inguratua zen emaztea, gizonekin arrakasta handia zuen emaztea.. Baina ez, betiko Lila ikusi zuen.

Atzo oporrak hartu behar izan zituen. Oporrak gorrotatzen zituen, ez baitzen aste luze horietan nehorekin mintzatzen. Bulegoan, bederen, lankideen abenturez gozatzen zen. Lilari ez zitzaion nehoiz ezer gertatzen; orduan, gezurrak kontatzen zituen; asteburuak lagunekin diskotekan dantzatzen pasatzen zituela, Gexan izeneko maitale zoragarriak arrosak eskaintzen zizkiola.. Lanean, beste Lila bat zen, izan nahi zuen Lila ausarta. Ispiluan, herabeegia zen hogeita hiru urteko emaztea baizik ez zen agertzen. Ispiluek ez dute sekulan gezurrik erraten…

+II. zatia
Ondoko apartamenduan musika entzun zezakeen. Auzoko berri bat ote? Bihotza punpaka, belarria paretaren kontra eman zuen; norbait musika klasikoa entzuten ari zen. Lila amesten hasi zen, Agian, paretaren beste aldean, laster lagun min bilakatuko zen pertsona bat bizi zen. Neska ala mutila? Bost axola! Lilak bakardadea ezin zuen gehiago jasan.

Musika gelditu zen. Ate soinu bat entzun zuen. Behatxulotik, auzoko berriari so egin zion; gizon gazte bat zen, begiak beltz-beltzak zituen. Atorra horia eta galtza laranjak zeramatzan. Kolore biziek haren begitarte zurbilarekin kontrastatzen zuten. Estralurtarra ematen zuen. Atea giltzatu gabe, eskailerak jautsi zituen. Lilak ez zekien zer egin; ate giltzatu gabeak erakartzen zuen… Gizona lanera joana ote zen? Beharbada, zerbaiten erostera jautsi zen eta minutu batetik bestera itzuliko zen… Lilak arriskua hartu nahi zuen; auzokoaren aparta- menduan sartu zen. Lehen gelari behako bat eman zion; sofa gorri bat, mahai bat kadirekin, apalak oraino hutsik… Ez zen ezer berezirik.

Ganbaran sartu zen; paretaren kontra, margolan andana bat metatua zen, margo eta pintzel anitzen ondoan, Lila hurbildu zen, pinturak hobeki ikus zitzan. Autopotretak ziren; gizona denetan triste agertzen zen. Emazte gazteak tipiena hartu zuen, eta bere apartamendura itzuli zen.

Egun osoa potreta miresten iragan zuen, auzokoaren bizitza asmatzen saiatuz. Hain triste izateko, segur aski, ama galdu zuen tipia zelarik… Orduan, aitarekin bakarrik bizi zen. Aita mozkortia eta bortitza zuen… Eskolan ez zuen lagunik…

Orduak pasatzen zituen margotzen, bere penen ahanzteko… Azkenean, Lila bezain bakartia zen. Zerbait asmatu behar zuen harekin harremanetan sartzeko. Afari bat antolatu, elkar ezagut zezaten, edo opari bat eskaini… Beharbada gehiegi zen …Edo, sinpleki, harengana joan, gatza falta zuela aitzakiatzat hartuz. Bai, hori eginen zuen.

+III. zatia
Gauerdi zen auzokoa etxeratu zenean. Musikak zuen Lila iratzarri. Orduak iragan zituen haren zain, eta, azkenean, besaulkian lokartu zen. Beti hain berant itzultzen bazen, zaila izango zen elkar ezagutzea… Belarria paretaren kontra eman zuen; gizona pintatzen ari ote zen?

Biharamunean, auzokoak goiz alde egin zuen, bezperan bezala, atea hetsi gabe. Gonbidapena al zen Lila haren planetan sar zedin? Presa zuen gizonak margotu zuena deskubritzeko. Lasterka joan zen ganbararaino. Garrasi egin zuen; autopotretak desagertu ziren. Haien ordez, pintura berri batzuk zintzilikatuak ziren paretan. Larruazal kolorekoak ziren; erdian irekidura bat bazuten, zauria izan balitz bezala. Jakin-minez, Lila hurbildu zen. Zauriak hunkitu nahi zituen; nini baten larrua bezain leunak ziren. Ez ezagutu arren, Lila harengandik gero eta hurbilagoa sentitzen zen. Zerbait egin behar zuen hainbeste sufritzen zuen gizon horrentzat… Lagundu behar zion eguneroko bizian. Garbiketa egiten hasi zen. Lurrean zeuden jantziak armairuan gorde zituen, xurgagailua gela osoan pasatu zuen, eta berinak garbitu. Amaitu zuenean, Lila ohe gainean etzan zen, burukoaren usain goxoaz gozatuz. Ikusiz nola ahalegintzen zen laguntzeko, gizona laster etorriko zen harengana… Pintura tipiena hartu zuen, eta bere apartamendura itzuli zen. Ispilu guztiak kendu zituen, auzokoaren margolanak zintzilikatzeko. Ez zen gehiago hain bakarrik sentitzen.

+IV. zatia
Ondoko egunetan, ber errituala segitu zuen: garbiketa egin, pintura baten truke. Lilaren apartamenduak egiazko museoa iduri zuen. Lanean hasiko zenean, lankideei kontatuko zien nola hartaz maitemindu zen artista bat ezagutu zuen, haren musa bilakatu zela. Ez zen egiatik hainbeste urrunduko… Hala ere, kezkatzen hasi zen, auzokoa ez zitzaiolako oraino agertu. Ez ote zen konturatu ez zela gehiago bakarrik?

Goiz batez, Lila urduri sartu zen haren apartamenduan. Sumatzen zuen zerbait aldatuko zela. Beti bezala, ganbaran sartu zen, margolan berriak ikusteko; paisaia ilun batzuk zintzilikatuak ziren. Bazirudien margotuak ziren zuhaitzak mugitzen zirela. Lila dardarka hurbildu zen. Garrasi bat atera zitzaion; pinturak ispilu bihurtu ziren, ispilu beldurgarriak. Lasterka itzuli zen bere apartamendura; baina, han ere, ispiluak baizik ez zeuden. Begiak hetsi zituen eta negarrez hasi zen. Ez zuen gehiago bere aurpegi nazkagarria ikusi nahi. Etsitua, lokartzen saiatu zen. Agian, iratzarriko zenean ispiluen ordez pinturak agertuko ziren.

Gauerdian, norbaitek atea jo zuen. Ideki zuenean, Lilak gutun bat aurkitu zuen lurrean:

 

BAKARDADEA MAITE DUT.

NIRE LAGUN ONENA DA.

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem 

ARIKETAK

HIZTEGIA

BERRIDAZKETAK

ERLATIBOZKO PERPAUSAK

ULERMENA

BESTE IPUINAK

Azken gutizia

SARRERA

Miren Agur Meabe (Lekeitio, 1962). Magisteritza eta Euskal Filologia ikasi, eta irakaskuntzan (Bilboko Kirikiño ikastolan) eta testuliburugintzan (Giltza argitaletxean) aritu zen hainbat urtetan.

Helduentzat nahiz haur eta gazteentzat idazten du, bai prosa, bai poesia. Oso luzea eta oparoa da Miren Agur Meabe idazlearen liburuen zerrenda. Ugariak dira, horrezaz gain, sariak, aipamenak eta aitortzak ere. Euskaltzain urgazlea da 2006tik.

Azken gutizia ipuina 2000. urtean argitara eman zuen Txalapartak Gutiziak liburuan, euskal emakumezko idazle askoren testuak biltzen dituen liburuan, alegia. Gutiziak dira, gure desira agerikoenez zein ezkutuenez mintzo direnak, ilunenez esango luke Buñuelek. Hona hemen, beraz, zure konplizitatea bilatzen duen gutizia literarioa…

IPUINA

+I. zatia
Gustukoak ditut gizonak.

Zehatzago esateko, gizonezkoek, oro har, jakin-mina pizten didate. Gizon helduek, morboa. Baina gaur gaurkoek eta bihar biharkoek, ulertzen da.

Abokatu bat, musikari bi, tabernariren bat, hiruzpalau irakasle, sukaldari bat edo beste eta baxurako arrantzale batekin ibili naiz, tarteka, gaur irriño, bihar barre, etzi zantzo… eta ujiak urritzen hasitakoan, besarkada goxo bat, azken afaria eta esaldi magikoa: «Adio. Ez zaitut sekula ahaztuko».

Hala ere, ez dut oraintsu arte idazlerik ezagutu. Ez, hain zuzen, atsegin ez nituelako. Kontrara, balio gehigarri inportantea aurkitzen nien. Uste nuen aparta izan behar zuela zigalak afaldu eta oheratu bitarteko zatia fineziaz idatzitako bertso-lerro batzuen bidez edo dotoreziaz idatzitako nobela pasarte biribil batekin gorputz-arimak berotzea.

Pentsatze hutsak burua galdu eragiten zidan, besterik gabe. Egia esatera, «proiektu intelektual» batean zelanbait parte hartzeko irrikitan nengoen, musa, zuzentzaile, aholkulari edota konfesore gisa. Bost axola.

Halakoren batean, atzenean, egokitu zitzaidan espezie horretako izaki bat aurkitzea. Hara:

Nire idazlea mundu honetakoa zen, baina bestekoa ere bai, aldi berean. Eta munduan izan litekeen oparirik ederrena utzi zidan…

Nire idazleak, bet-betan, ukitu berezia eman zion nire bizimodu nasaiari, sarri ere sarri egiten baikenuen topo zinean, hitzaldiren batean, edota kalean bertan, ustez ustekabez.

+II. zatia
Lasterrera antzeman nizkion tik bereziak: haren begietan kuku egiten zuen seriotasunak adierazten zidan esan beharrekoa ongi hausnarturik izaten duten pertsona sakon horietakoa zela; azalpenak ematean eskuekin egiten zituen keinu zabalak, nire arreta biltzeko eta adostasuna irabazteko ahalegin zintzoak iruditu zitzaizkidan; bibote ilegorriaren ezker muturrari tenk egiteko zuen joera urduriari maitagarria iritzi nion.

Egunkari baterako artikuluak idazten zituen aldika, itzulpenen bat egiten zuen noizean behin, ipuin laburrak asmatzen zituen, hitzaldi xumeak diseinatzen. Inorantetzat zuen bere burua poesi alorrean, nahiz eta gehienbat poesia idatzi.

Bestalde, nekez onartzen zuen idazle deitzea. Nahiago zuen «Fulanito naiz, eta batzuetan idatzi egiten dut» esatea. Aurkezpen formula light aproposa zen hori, kaloria gutxikoa, ia-ia inguruko jende guztia idazten dabilenean zaila delako titulu hori norbere buruari jartzea inuzentea edo harroputza izan gabe, esplikatu zidan berak.

Liluratu egin ninduen eta neuk ere xarmatu egin nuen bera. Ezin nuen sinestu. Elkarrekin oheratu ginen gauaren biharamunean (ez zen egon olerki zurrumurrurik ezta nobela pasarterik zizka mizka erotiko moduan) etxetik alde eginda zegoen begiak ireki nituenerako. Bere aldea epel-epel zen oraindik. «Laztantxua! Musurik ere ez dit eman ez esnatzearren», esan nuen neure artean. Leihoa zabal-zabalik zegoen eta urrezko argia zerien hodeiei. Haize bolada fin batek gorputz biluzia bildu zidanean, harpa soinua lakoa sumatu nuen airean.

+III. zatia
Gauean etxera itzuli nintzenean, atseginez begiratu nion oheari. Egun osoan egiteke egon diren oheen zabarkeria eta hoztasuna jasanezinak zaizkit, eta goiz hartan, belutxo jaiki nintzelarik, halaxe utzi nuen, behingoagatik. Bezperako oroitzapenek kilimak egiten zizkidaten bihotzean, eta egin gabe utzitako ohea nire lehenbiziko bohemia seinaletzat hartu nuen. Tira ba!

Afaldutakoan ohera sartu nintzenean, aldiz, kilimak bihotzean barik, sudurrean ere igarri nituen. Doministiku egin nuen. Eta doministiku berriro ere. Izara artean lumatxo txiki batzuk zeuden, zuri-zuriak, leunak, kilikariak. Almohadatik irtendakoak zirelakoan, plis-plas-plas, eskukada bitan astindu nituen.

Lumok almohadatik ihes egindakoak ez zirela bizkor konturatu nintzen. Hurrengo aldian ere horixe gertatu zelako, eta hurrengoan, eta ostekoan. Idazlearekin maittemaitte paradisuan legez egoten nintzen orotan, ohean lumak eta leiho irekiaz bestaldean pelikulako zerua topatzen nituen egunsentian. Idazlearen arrastorik ez.

Pentsatu eta pentsatu aritu nintzen. Zalantzan nengoen gure istorioa bertan behera laga behar izango ez ote genuen (izan ere, nik usin eta usinka jarraitzen bainuen). Nondik ateratzen ote ziren lumak? Nola aurre egin nire alergiari? Zergatik esnatu ohe hutsean?

Gero eta tristeago nengoen, gero eta suminduago. Berak bazekien. Ez zidan, ordea, misterio hura argitzen laguntzen. Isil-isilik begietara so egiten zidan asko jakin baina gutxi dioenak izan ohi duen begirakune mutu eroapenez beteaz.

+IV. zatia
Egun batean, gure azken gauaren goizaldean, opari bat aurkitu nuen leiho ondoan, munduan izan litekeen eskaintzarik preziatuena: koaderno bat.

Nik, koadernoari, hautsa kentzen diot egunero zetazko zapitxo batez. Zaindu eta bularraren kontra estutzen dut, amultsuki. Koadernoaren egunetik idazlea ez baitut berriz ikusi. Eta gogogabeturik nago, arestian alaiak ziren nire begiek ez diotelako beste inori begiratu gura.

Idazlea izan zen, ba, nire azken gutizia. Ez dakit hau guztia gaindituko dudan. Koadernoaren orri zurietan ugaritzen doaz apur-apurka neure zirriborroak. Dagoeneko ez dut doministikurik egiten. Alta, pena samina ematen dit aingeruek lumak askatzen dituztela beranduegi konturatu izanak.

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem 

SINONIMOAK

HITZ ERATORRIAK

BERRIDAZKETAK

ULERMENA

BESTE IPUINAK

Piton sugea

SARRERA

Errenteria, 1949. Gizarte Laguntzarako ikasketak egin ondoren lau urtez bizi izan zen Parisen eta han Filosofian lizentziatu zen 1973. urtean. Frantziako hiriburutik itzultzerakoan, euskara ikasteari ekin zion; irakasle egon zen lehenengo Zarauzko ikastolan eta Lasartekoan geroago.

Zenbait urtez Oinarrizko Heziketan eta IRALEko irakasle gisa jardun zuen. Egun, Literaturaren Didaktikako irakaslea da Donostiako Unibertsitate Irakasle-Eskolan (EHU). ArgiaEginPunto y Hora eta Anaitasuna-n batez ere artikulugintzan jardun izan du, eta gaur egun ere horretan dihardu zenbait aldizkari eta egunkaritan.

1982an lehenengo ipuin liburua argitaratu zuenetik Haur eta Gazte literaturan eman ditu bere literatur ekoizpenaren lanik gehienak. Berritzailea eta kritikoa izan da esparru honetan. Oparoa liburuak idazten (hogeitahamar bat titulu argitaratu ditu); hizkuntza askotara itzulia (katalana, galiziera, gaztelera, ingelesera, frantsesera, alemaniera, grekerara, arabiarra, koreanoa…); jende askok irakurria; sari askoren irabazlea eta beste zenbaiten hautagaia; irakurzaletasunaren sustatzaile nekaezina…

Piton sugea ipuinaTxalapartak argitaratu zuen Gutiziak izeneko liburuan (gutizion egileak euskal emakumezko idazleak dira). Gainera, Alukiss. Basotik edanez liburuan ere argitaratu zen testu hau (Antton Olariaga eta idazle askoren arteko liburua, Ereinek kaleratutakoa).

IPUINA

+I. zatia
…zeharka hitz egiten dudala, zeharka nabilela, eta zer? Bada horregatik, hain zuzen, marra zuzenari diodan amorru eta gorrotoagatik, hurbildu nintzaion berari, Jemaa el Fna plaza marokoar hartan, eta igual-igualak ginela iruditu zitzaidan, benetako izaera ezkutuari dagokionez esan nahi dut, maitasun beharrak narrasti eta bihurri bilakatzen baikaitu, korapilo eta uztai afektiboak sortzen…
+II. zatia
nola ulertu bestela, etxera heldu eta osasunez sendo eta oihanean ohitutako bi metro eta erdiko piton sugea nire bizkarretik gora igotzen aritzea, laztan herabetiz nire belarriak amultsuki laztanduz hastea…
+III. zatia
esaidazue zer esan nahi duen horrek, norbait maitatzeko behar ikaragarria duela ez bada, animalia gajoa kariño faltan, kariño faltan hiri handi honetan, eta nire lepoa inguratuz bere burutxo berdea aurpegira begira-begira geratzen zaidanean egungo populazioaren hazkundeaz hitz egiten diot nik, nola hirian gero eta jende gehiago dagoen gu gero eta bakarrikago gauden bitartean, eta horrelakoetan, ez dago munduan berak ematen didan baino besarkada estuagorik, sutsuagorik, burutik hasi eta hanka puntetarainoko besarkada, sentsazio esplikaezina, ene piton maitea…
+IV. zatia
eta hori ezin dute ulertu etxera etorri eta hirian naufragatutako piton suge ederra sofan etzanda ikusten dutenek, are gutxiago lurrean biribildua aurkitzen nautenean, eta zaila egiten zait ezertxo ere ulertzen ez dutenen galderei erantzuten hastea, ea zer jaten duen nire piztia horrek, ea akuririk edo arratoirik ematen diodan, eta ziur nago erotzat hartzen nautela noiz irentsiko nauen zain nagoela aitortzen diedanean.

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem 

ARIKETAK

BERRIDAZKETAK

ADIZKIAK

ERLATIBOZKO PERPAUSAK

ZEHAR GALDERAK

BESTE IPUINAK

Gezurtiaren estrategia

SARRERA

Angel Erro Jimenez (Burlata, Nafarroa Garaia, 1978ko maiatzaren 12a) euskal idazlea da. Poesia landu du batik bat. Halaber, Volgako batelariak izeneko literatura blogeko partaide ere bada.

Poesiaren alorrean Eta harkadian ni (2002, Elkar) eta Gorputzeko humoreak (2005, Alberdania) lanak aipatu ahal dira. Horrez gain Lerro etena (2004-2018) egunerokoa ere aipagarria da. (2019, Elkar). Euskal prentsan ohiko kolaboratzailea da, Berrian adibidez zutabegile gisa ari delarik azken denboretan.

Gezurtiaren estrategia ipuina, Pamiela argitaletxeak Nafarroa Garaian eta Beherean egiten den literaturaren antologia osatzeko xedez argitara emaniko 39 idazle nafar izeneko liburuan bildutako narrazioen arteko bat da.

IPUINA

+I. zatia
Cristinak bere urtebetetzea ospatu behar du Gorriti kalean zahar-berritu duen etxebizitza terrazadunean. Aspaldian da lagunokin ez dela egoten eta, jai gose, nahi du denok joanda ederra egin dezagula.

Nik etxean gelditzea erabaki dut, baina ezin diot horrela esan. Jendeak maiz kontrakoa aldarrikatu arren, adiskide on bati gehienbat esan behar zaio gezurra. Astelehenean odola atera behar didate (tratamendua gehiago geroratu gabe hasi edo ez erabakitzeko) eta ez nabil oso adoretsu, susmoa baitut tramite hutsa dela odol analisiarena, medikuak, ekin behar diodala argi daukan arren, azken odol ateratze hau erabili nahi duela atzekorik ez duena onartzen has nadin. Halere, oraindik dut lasai egoteak on egin ahal didalako irudipena eta horregatik nirean gelditzea erabaki dut.

Inaugurazio festara Alex joanen balitz sikiera. Alex joango balitz, berriz pentsatuko nuke, aurrekoa baino irudipen sendoago batek esaten baitit Alex ikusteak on eginen lidakeela eta berarekin egoteak -joan den asteburuan bion artean inpentsan sortutako intimitateari garatzeko aukera emateak- nolabait salba nazakeela astelehenean zain dudan halabeharretik. Baina bera ez dago Cristinak ireki duen whatsapp taldean eta ez naiz ausartzen zuzenean galdetzera, batez ere ibili eta bueltan ezezkoa emateko baldin bada.

+II. zatia
Lan kontuengatik Logroñora joan behar dudala erantzun diot pribatuan Cristinari. Urteak dira ez naizela Logroñon egon, iruindarrok aisialdia orohar Iruñean bertan edo gehienez ere iparralderantz bideratzeko ohiturari men. Arreta handia izan dut aitzakiarako hitz zehatzak aukeratzerakoan. Natural itxura izan behar du. Neure burua gehiegi ez desenkusatu. Deitorea ez puztu ere.

Gogoan dut behin irakurritako saiakera bat, gezurtiaren estrategiari buruzkoa, Apuleioren Urrezko Astoako Hemo pertsonaiaren gezurren aztarna testualak aztertzen zituena. Latindar nobela klasikoaren irakurleak erraz jakin lezake, eleberriaren pertsonaiak baino lehenago, hitzei kasu emanez besterik gabe, iruzurretan ari dela Hemo bidelapur faltsua, baina bahituta duten piratek ez dute asmatzen; begiez fidaturik ez diote kontraesanei kasu ematen. Gezurra hitz kontu bat da, ez imintzio konturik. Ironia gauza bera. Ironikoak nahita uzten ditu arrastoak esandakoan, solaskideak jokoari, errealitatetik hitzetarako aldeari, antzeman diezaion. Gezurtiak, antza, nahigabe. Horrexegatik, idazketan arreta berezia jartzen dut. «Benetan sentitzen dut, Cristina», hasi naiz.

+III. zatia
Larunbatean etxean gelditu naiz. Igandean ere ez dut gauza handirik egin, telesailak ikusi bata bestearen atzetik. Eta astelehenean, ospitalean, odola atera berri, Cristina topatu dut Virgen del Camino-ko kafetegirako bidean. Gertagarriaren baitan zegoen, zer txandatan ari zen, emagin egiten baitu eraikuntza berean. Aita kontsulta batetik atera eta bila joateko noiz deituko zain nagoela azaldu diot berari eta ezinbestean ondoan dituen lankide pare bati, zeinek hortik gutxira agur esan eta alde egin baitute, biok bakarrik utzita. Orduan hasi da bera festan oso ongi pasa zutela esaten, kristoren parranda, garai batekoen modukoa, La Pulga-n amaitu zutela, pentsa, faltan bota nindutela, mundu guztiak nire galde egin zuela, ea ni zer moduz Logroñon.

Irudipena izan dut tonu berezian, burlaizez, galdetu didala eta, susmorik ote duen pentsatzeari utzi gabe, berritu diot Actual jaialdiaren kudeaketa kontu batzuk bertatik bertara kontrolatzera joan behar nuela, kultur hornidurarenak eta azkenean Micah P.Hinson-en kontzertura gelditu nintzela, behin hor negoela, bertako lagun batzuekin. Sin más. Paseo bat eman genuen lehenago, bai. Laurel kalean txanpi tapa ospetsuak dastatu. Batek Alcampo supermerkatuan aurpegiko krema batzuk erosteko aprobetxatu nahi zuen, urre partikuladunak, on-onak, oso merke (bederatzi eurotan!) saltzen dituztenak; dermatologoek ere gomendatzen dituzte. Gehiegi hitz egiten ari naizelako sentsazioa dut baina Cristina da erasaten didana. Espolón pasealekuan izan al naizen ere galdetu dit. Galderaren zehatzak eragin didan harridura disimulatzeko edo, bertan ateratako argazki bitxi bat (Francoren zaldiaren barrabilei egina) erakustekotan egon naiz baina ezin, sakelakoa seko baitut, bateriarik gabe.

+IV. zatia
Irribarre maltzur batez, Alex ez ote dudan Logroñon ikusi galdetu dit segidan. Bera ere hara joan zelako larunbatean, egun pasa eta kontzertu berera. Aztoratuta, orain zer esanen, ezetz erantzun behar izan diot, ez dudala ikusi, Alex ateratzearena orain zertara datorren buruan trumilka dabilkidan bitartean. Tranpa jarri nahi dit? Farol bat da? Zer demontre ari zen Alex Logroñon? Norekin?!

Kontzertura berandu heldu nintzela, eta hiritik gehiegi ibili ere ez, azaldu arren, Cristinarenen itxurazko ez sinetsia handituz doa. Zer esango ote zion Alexek? Neure burua gezurtatzen ari naiz?

Azkenik, tortura honekin amaitzeko, bide laburrena hartzea erabaki dut:

«Gezur gehiagorik ez, Cristina. Zerbait aitortu behar dizut.

«..»

«Logroñon… zera… Alex eta biok… elkarrekin ibiltzen hasi gara.»

«Ez zenuen esan beharrik. Berak dagoeneko kontatu dit.»

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem 

ARIKETAK

HIZTEGIA

HIZTEGIA II

BERRIDAZKETAK

SUBJUNTIBOA

BESTE IPUINAK

Etorkizuna

SARRERA

Donostia, 1966. EHUn Geografia eta Historian lizentziaduna da eta, egun, bertako irakasle ere bai. Gasteizen bizi da. Zaldua ipuin arloan da nabarmena. Ipuinlaritzat dauka bere burua. Halaber, saiakera, haur eta gazte literatura, komikia eta literatur eta musika kritika ere lantzen ditu. Era berean, literaturari buruzko Volgako Batelariak aldizkari digitalaren partaide nagusietakoa da.

Zalduak istorio zorrotz, ironiko eta umoretsuak eraikitzen ditu. Bere lanen beste ezaugarri nabarmena egileak paradoxak eraikitzeko daukan joera litzateke. Baita errealitatea eta fikzioa nahasiz, hiper-errealitateak sortzeko abilezia ere.

Horren adibide, ondoren entzungai duzun ‘Etorkizuna’ ipuina. Etorkizuna liburuko hamabost ipuin politikoetako bat.

IPUINA

+I. zatia
–Ama, hildakoak, nora eramaten dituzte?
Amak ez entzunarena egin du, alabak galdera errepikatuko ez duen itxaropenarekin.
–Amaaa. Galdera bat egin dizudalaaa…
–Zein galdera, laztana? Barkatu, ez dut entzun. Dena dela, ez al zaizu iruditzen mantsoegi zoazela zure askariarekin? Ale, animo, ogitartekoa amaitzen baduzu laranja-zukua egingo dizut eta.
–Ea hildakoak nora eramaten dituzten galdetu dizut, ama.
–Hildakoak? Ba, bueno, batzuk lurperatzen dituzte. Horretarako dira kanposantuak; badakizu, Iparraldeko parkerako bidean dagoen lorategi hori… Paretik pasatzen gara maiz.
–Lurperatu egiten dituztela?
–Bai, lurperatu, lur azpian sartu.
–Lur azpian: biluzik?
–Ez, ez, jantzita. Lehenengo egurrezko kutxa batean sartzen dituzte, eta kutxa da lurrean egindako zuloan ipintzen dutena; hori hilobia deitzen da. Gero lurrez estali eta bertan uzten dute.
–Batzuk lurperatzen dituztela esan duzu. Eta besteak?
–Beste batzuk erraustu egiten dituzte.
–Erraustu?
–Bai, erretzen dituzte; errauts bihurtu. Labe berezi batzuetan.
–Eta zer egiten dute errautsekin?
–Ba… batzuk leku jakin batean haizatzen dituzte, hildakoari asko gustatzen zitzaion lekuren batean adibidez. Beste batzuk, berriz, ontzi berezi batean gordetzen dituzte.
+II. zatia
–A…
–Baina, esan, Ixiar, nork hitz egin dizu hildakoei buruz?
–Iñakik.
–Iñakik?
–Bai, ikastolakoak, gure gelakoak.
–Eta zer dela eta kontatu dizu ezer hildakoei buruz?
–Bere aitak esan diolako egunen batean hilko dela.
–…Hilko dela…? Baina… Nola…?
–Ba horixe, egunen batean hilko dela. Eta bere aita ere bai.
–Eta kontatu al dizu zer gertatzen zaien hildakoei hil ondoren?
–Aitak esan zion Iñakiri zerura joaten direla, eta izar bihurtzen direla han: horregatik daude horrenbeste. Hala al da?
–Bueno, hori da batzuek pentsatzen dutena.
–Beraz, lurperatzen dituztenak hilobitik atera eta zerura abiatzen dira?
–…
–Eta errausten dituztenak, ama? Nola egiten dute horiek zerura igotzeko, eta izarren moduan pizteko?
–Esan dizut ba hori pertsona batzuek pentsatzen dutena dela, Ixiar.
–Eta zuk? Zer uste duzu zuk, ama?
–Ba… ba ez dagoela ezer. Hil ondoren ez dagoela ezer. Desagertu egiten direla hildakoak, animaliak bezala.
–Ni hilko naiz, ama?
–Ez, zu ez, laztana, zaude lasai.
–Eta zu, amatxo?
–Ezta ere. Eta orain, segi jaten, edo ez dugu sekula amaituko. Lagunekin parkera jaitsi nahi baduzu hobe duzu ogi-apurrik ez uztea, ados?
+III. zatia
Geroago, Ixiar oheratu ondoren, etxeko androideak prestatu eta zerbitzaturiko Meunière mihi-arraina afaltzen ari direla, amak bota dio aitari:
–Heriotzaren kontuarekin hasi zait gaur zure alaba.
–Hara!
–« Hara »: hori al da bururatzen zaizun guztia?
–Tira, emakumea, ez da horrenbesterako, ezta?
–Eskolako batek komentatu dio. Iñaki delako batek. Ezagutzen al duzu? Ba al dakizu zeintzuk diren bere gurasoak?
–Iñaki, Iñaki… zein esaten duzu, ile horixka duen hori, estratobus geltokikoa? Abizena Argandoña duela uste dut… plaza ondoko domoetako batean bizi dira, oker ez banago.
+IV. zatia
–Zuk uste duzu… hilkorrak direla?
–Ez nuen sekula horretan pentsatu, baina… bai, posible da.
–Nik uste nuen, Lizeora bidalita, Ixiartxo ez zela halako jendearekin nahastuko.
–Hiriko eskolarik garestienetako bat da, eta horregatik aukeratu genuen. Izan ere, ez dut uste hilkor asko egongo denik bertan matrikulatuta. Baina Lizeoak ezin du bazterketarik egin, kuotak ordainduz gero behintzat, eta are gutxiago hilkorren eta hilezkorren artean. Jaurlaritzaren diru-laguntza galduko luke bestela.
–Ba ez zait ondo iruditzen, Imanol. Eta gure alaba Iñaki horren lagun mina egiten bada? Oso harreman desorekatua izango litzateke. Iñaki hori hil egingo da egunen batean, ezinbestekoa da, eta horrek min handia emango lioke gure Ixiarri. Uste nuen horretaz hitz egin genuela, bakarrik hilezkorrekin ibiltzea komeni zitzaiola gure alabari.
–Bost urte besterik ez ditu, Maite! Egon lasai.
–Halere… Eta, bestalde, ez dut ulertzen, Lizeora bidaltzeko adina diru izanda, nolatan ez ziren gai izan semearentzat hilezkortasun programa genetiko bat ordaintzeko. Krudelkeria iruditzen zait.
–Ez dakigu zergatik ez duten egin. Agian umea jaiotzera zihoanean ez zeukaten diru hori. Eta, bestalde, badago hilezkortasuna arbuiatzen duenik ere, ondo dakizu, nahiz eta dirua izan.
–Ez dut sekula ulertuko, benetan.

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem 

ARIKETAK

HIZTEGIA

BERRIDAZKETAK

PERPAUS KONPLETIBOAK

ZEHAR GALDERAK

BALDINTZAZKO PERPAUSAK

BESTE IPUINAK

Gauaz parke batean

IRAKURRI AURRETIKO ARIKETA

SARRERA

JON MIRANDE

GAUAZ PARKE BATEAN

JON MIRANDE Parisen jaio zen 1925-ean guraso xuberotarrengandik. Bizitza osoan Finantzetako Ministergoan funtzionari bezala aritu zen. Hizkuntzazale amorratua ikasi zituen hamar mintzaeretik gora, euskara barne.

Olerkiak, eta ipuinak argitara emango ditu garaiko aldizkarietan. 1956-57 urteetan izkiribaturiko Haur Besoetakoa, nobela 1970.

urterarte ez da argitaratuko. Aski etsiturik euskal giroaz utzi egingo dio euskaraz idazteari eta keltar hizkuntzetan arituko zaigu.

Eritasun luze baten ondoren badirudi bere buruaz beste egin zuela 1972. urteko eguberrietan.

Webgunean irakurri ahal duzun bere ipuina “Gauaz parke batean, ipuin izugarriak” liburuan agertu zen. Izenburu honen pean Jon Miranderen kontakizun bereziak dituzu, umore beltzaren baitan sailka daitezkenak.

IPUINA

+I. zatia
Andere xaharra jarri zen parkeko aulki bazter batean, moda zaharreko eskuko zakua amultsuki gerriari kontra herstutuz. Gautzen ari zen jadaneko, baina astia zuen etxera itzultzekotz; hurrean bizi zen, eta udaberriko airea hain goxo eta epela zenuten… Haren aldamenean, ordea, paseiantak beren egoitzetara lehiatzen ziren: langileak, parkeko bidea labur-kausaz hartzen zutenak; eskola-haur eta ikasleak, eskola-liburu eta tresnak besapean; amorosen bikoak, emeki eta besotik heldurik zebiltzanak, andere xaharrak ametsetan bezala so egiten zielarik. Bakarra ote zegoen orain parkean? Eta zenbat denborarako?

Baina ez: gizon gazte bat aitzina zetorren, zaloin. Haren aurretik iragaitean emetu zuen urratsa eta begiratu zion, zalantzan iduri; gero jin zen haren ondoan jartzera. Andereari ez zitzaion atsegin izan, haren ondoan jarri baitzen, baina aulkia ororena zen, ez da? Mutilak zigarreta bat piztu nahi izan zuen eta anderea ohartu zen eskuak ikaratzen zitzaizkiola; bi mitxa erabili behar izan zituen heltzekotz. Zainbera zelako pentsamenduak irriño bat atera zion emaztekiari, eta mutilak aitzakitzat hartu zuen irri soil hori harekin elekan hastekotz.

+II. zatia
— Gaualdi ederra, ez da?

— Bai, gaualdi ederra, baina beste gaualdi batzu ezagutu izan ditut, oraino ederragoak —ihardetsi zuen, gogoetaturik.

Gizon gazteak bitxiki so egin zion eta andereak bazekien bere baitan zerabilela: Atso ergel hiztun bat, dudarik gabe»… Eta andere xaharrak emaiten zion kexaduraren mendekioz edo, hobeki, gaiztakeria hutsez, galdegin zion apur baten buruan:

— Ez zara beldur, Anderea, zuhaur tenora hontan, eta leku hontan?

— Zergatik beldur izan behar nintzateke?

— Zergatik? Baina hemen gertatu diren gizerailketak gatik, naski.

Ene! Zertarako mutilak oroiterazi nahi zizkion, gauetarik gau hontan hain zuzen, aitzineko urteetan parkean gertatuak: eskolako neska bat, gero berrogeiren bat urteetako ama familiako bat, eta azken aldian neskatila bat, hirurak hilik atzemanik, zintzurra trinkaturik, eta erailea oraino ihes?

— Ez, ez naiz beldur —erran zuen deplauki.

Gizon gazte hori gero eta desplazentago zitzaion. Eta bet-betan gogoak eman zion deliberatuki etorri zela haren ondoan jartzera, haren diruaren ebastekotz. Herstu zuen eskuko zakua bere gerriari kontrago. Baina gizon gazteak, haren mogimendua ez ikusirik edo ezikusia eginik, aitzina erran zuen:

— Gauza lazgarria: hiru emazte hementxe itoak izan, bakoitza udaberri batean, eta aldi-bakoitzean poliziak huts egin! Nork daki gizerailea ez dagonetz parkeko itzalean gorderik, gau hontan bertan?

Andereak bazekien orai mutilak izi erazi nahi zuela, haren zakuaz jabetzekotz… Haatik ez zuen utziko hartzera… Ozenki ihardetsi zion:

— Badute aspaldi erailketa horiek. Egilea urrun dakete engoiti. Ez naiz ez beldur.

— Ez dute hain aspaldi; azkena, gogoratzen zera neskatila gazte harena?… Joan den udaberrian izan zen eta.

Oroitzen zen, bai, anderea, baina ez zuen beldur izan beharrik, ez mutil horren, ez beste ihoren. Eta jakin-gose ergel batek bultzaturik galdegin zion:

— Zure ustez, nor zen egilea?

— Oh! Dudarik gabe sadiko bat —erantzun zuen ezaxol.

— Bai, arrazoin duzu, hiru emazte gazte itorik, dudarik gabe agure sadiko batek hilak.

— E! ez hain zaloin, hain laster ibil zure arrazoina mendutan… —egin zuen mutilak, irriz—. Nik dakidanez, erailea gazte izan zitekeen, ez bortxaz agure bat.

— Ez, ez —ihardetsi zion, emeki baina sarkorki, hartaz segurtatu nahi izan balu bezala, zeren gaua baitzen orai eta biok bakarrik zeuden parkean—, agure batek baizik ez zitzakeen hiru emazte gazte eta eder horiek hil!

+III. zatia
— Bai eta gizon gazte batek ere. Gogoan atxik ezazu ez diola, idurien arabera, hilean adinari hainbat axolarik, emazteki diren ber; hirurotarik bat haur bat baizik ez zen; beste bat bi adinen arteko andre bat… uste izateko da emazte-kente guztia duela higuin… Zergatik? Haien amodioa ezin irabaz dezakelakotz ote? Beharbada eder ez delakotz, edo alde batetik beste gizonak ez bezalako delakotz, edo enbalditua. Gertatzen ohi dena, badakizu. Ene kasua har ezazu: maingua naiz (anderea ez zen ohartu maingua zenik, parkean gaindi zetorrelarik); gauza guti da naski, halaz ere behaztopo bat emazteki bati korte egin nahi baniro —erran zuen irri idor batekin, eta gero—. Hots, gizeraile sadiko bihurtzekotz zio bat aski indartsua gogoak edo zainak eriak lituzken batendako!

«Egia da —pentsatzen zuen andereak—; gutariko bakoitzak mila eta milaka zio badauzka gaiztagin bihurtzeko». Eta amets egin zuen luzaz leku-komun hortaz.

Osoki ahazturik zituen mutil gazteak oixtion sorrerazi ziozkan dudamudak oro… eta hunek, betbetan hari hurbildu eta, eskuko zakua indarka kendu nahi izan zionean, izialdurak baino areago, ustegaberik jazarria izateak atera erazi zion orroa bat. Ez zuen ez beldurrik, baina ez zion zakua hartzera utzi behar eta tink-tinka atxikitzen zuen.

+IV. zatia
— Alo, eman zaidan berehala! —manatu zion bortiz mutil gazteak, eta zintzurra bihurtu nahi izan zion. Moldegaizki, ordea, gertuzko gaiztagin batek bezala… pentsatu zuen, erdeinuz, andereak. Nork zekien hargatik etsipenez zeran egitera prest zatekeen? Nigarroiki otoiztu zuen beraz—: Utz nazazu, arren, ene dirua emanean dautzut, bai!

— Berehala baina, atsoa, bestela… —ihardetsi zuen gizonak, baina lepoa laxatu zion.

Andere xaharrak zakua ireki zuen eta mutilak engoiti eskua hedatzen zuen poltsaren hartzekotz. Baina haren begiak borobildu ziren harridura gatik ahoa zabaldu zuen oihu baten egoztekotz, bertan itoa izan zena, ezen andereak poltsaren ordez bilur bat jalgi zuen zakutik eta aski trebeki gizon gaztearen lepoaren ingurura aurdiki… eta halako emazteki adintsu batenganik ihork igurik ez zezakeen indarrarekin tinkatu zuen berehala, ziotsalarik:

— Ez hintzen hi gaur bilatzen nian ihizia, baina hihaur jin haiz ene sareetara, ez dea hala?

Ezin jakin zuen, ordea, besteak astirik ukan zuenetz hitz horien entzutekotz, bere luzean eroria baizetzan aulkiaren oinetan, begitartea jadaneko urdindurik eta mihia ahotik erdi aterarik. Andereak artoski deslotu zuen bilurra eta eskuko zakuan liarzara goititu. Gero segurtatu zen gizon gaztea hil zela beharria haren bularrari kontra emanaz. Hila zen, bai, eta harekin-batean itzaliak betikotz haren osasuna eta haren gaztetasun ederra. Ez zen gero egia maingua zenik, eta aurpegia eder zeukan, bizi zelarik! Alo, berriz ere ito ahal izan zuen andereak bere bizitze bakar, hilduratuarentzat irain bat ezin jasanezkoa zen «beste»en atsegin eta bizi nahia…

Berriz ere, datorren primaderarainoko, bederen. Bere etxera itzuli zen, eta ihork ez zuen bidean hauteman.

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem 

ARIKETAK

HIZTEGIA

HITZ ERATORRIAK

BERRIDAZKETAK

ZEHAR GALDERAK

BESTE IPUINAK