Ina

Irakur aurretiko lexiko ariketa

 

Begiratu edota irakurri Inaren istorioa

Ina Burkina Fason bizi da, mendebaldeko Afrikan.

Ileak kizkur-kizkurrak ditu, larrua iluna. Bere erlijioa Islama da. Lurrezko korrale batean bizi da bere familiarekin.

 

Ni, aldiz, Ipar Euskal Herrian handitu naiz.  

Gaztain koloreko ileak ditut eta nere larrua gorritzen zait iguzkitan, nere guraso eta anaiak bezala.

Eliza batean bataiatu naute eta  adreiluzko etxe batean altxatu.

Nola erran dezaket Ina nere ama dela?

Estudioak bukatu eta, Burkina-Fasoko herrixka batera joan naiz erakunde humanitario batekin.

 

Joan aitzin, Awa, Burkina-Fason sortu zen lagun  batek pakete bat utzi dit bere ama maiteari emaiteko.

 

Dugu herrira heltzerakoan,  Awaren paketea bere amari emaitea deliberatzen dut. Baina ez da hor. Mina, bere alabak bazkaltzera gomitatzen nau.

Afrikako janaria deskubritzen dut.

Awaren ahizpa eta anaiekin adiskidetzen naiz. Solasaldiak itzultzen dizkidate. Diula hizkuntzazko lehen urratsak egiten ditut. Kelen fla saba Kononin ba nyaka dan.

 

Aste baten buruan, beren ama itzultzen da. Korraleko biziaren bihotza dela asmatzen dut. Inork ez du erabiltzen bere egiazko izena. Ina hitzak erran nahi du «Ama».

 

Inarekin ezin dugu hitz egin laguntzarik gabe. Ez baitaki frantsesa, ez baitakit diula. Bere haurrek frantsesa ikasi dute eskolan. Ez direlarik hor, soa gelditzen zaigu. Inaren begietan atzematen dut sentimendu goxo eta maitekor bat. Baina makur handiak pairatu dituela antzematen dut. Elkar estimatzen dugu. Gogo nuke bere bizia gehiago ezagutzea eta bere hizkuntza ikasteko gogoa pizten zait.

 

Halere, memento bat atzematen dut egunero «nere familia» deitzen dudanarengana joateko.  

Eri naizelarik, etortzen dira niri gogoa berotzera. Janaria eta beren irriñoa ekartzen dizkidate.

Diula hizkuntza gero eta hobeki menperatzen dut. Biztanleek laguntzen naute eta irri egiten dute nahasten naizenean. Orain, agurrak baino gehiago erraten ahal ditut. Anisogoma. N’baa here sira wa ? Here Somogodo ? Torosi tey. I kakene wa ? Here. Ala ka’an to nyongon ye. Ka sinikenea di Amina.

 

Afrikako garbitasun eta harremaneko arauak irakasten dizkit Inak.  Ez dit deus eskatzen ordainez.

Gure arteko kidetasunaz harritzen direnean bere lagunak, ahalketua, erantzuten die bere seme zaharren laguna naizela.  Baina aspalditik joanak dira estudioen egitera. Ulergaitza zaie.

 

Ni ere bere semea naizela iduri zait, bainan denentzat, gauzatu da Awaren ezkontza egunean. Zeremonia tradizionalean, andere esposak hiru egunez bere aurpegia gordetzen du buruzapi xuri batekin kanpora ateratzen delarik… Griot kastaren emakumeek animazioa egiten dute bertsoak, goresmenak eta genealogia kantatuz. Esposaren ganbaran atzeman nautelarik, harrituak izan dira. Galdegiten dute nor den ohidura zaharren legeak hautsi dituen atzerritarra.

 

Bere buruaz biziki segur, Inak erantzuten die bere seme adoptatua eta esposaren neba naizela. Irri karkaila ondotik, Griot emazteen nagusiak bozgoragailutik nire laudatzen hasi da kantuz. Hori entzutean, kanpoan direnak pozten dira eta eguneko kilimiska bilakatu da. Nere Afrikako anai-arreben deiturarekin deitu naute. Lorietan izan naiz.

 

Afrikako erran zahar batek dio: egur zati bat urmaelean trenpan egonik, egundaino ezin da krokodilo bilakatu.

Badakit ez naizela afrikarra baina leku bat atzeman dut jendarte honetan.

 

On dagizula untxi jauna

Escucha y lee el texto, luego haz los ejercidios

Texto

Untxi jaunak pastanagreak

ez ditu gehiago maite.

Etxetik badoa

auzoen salda

hobea den dastatzera

“Zer jaten duzu?”

galdegiten dio igelari.

Euliak jaten ditut”

erantzuten dio igelak.

“Pua!”

botatzen du Untxi jaunak.

“Zer jaten duzu?”

galdegiten dio xoriari.

Zizareak jaten ditut”

ihardesten dio xoriak.

“Erk!” botatzen du Untxi jaunak.

“Zer jaten duzu?”

galdegiten dio arrainari.

Larbak jaten ditut”

erantzuten dio arrainak.

“Holakorik ez enetzat”

dio Untxi jaunak.

“Zer jaten duzu?”

galdegiten dio xerriari.

“Zernahi jaten dut”

ihardesten dio xerriak.

“Nik ez”

dio Untxi jaunak.

“Zer jaten duzu?”

galdegiten dio baleari.

Planktona jaten dut”

erantzuten dio baleak.

“Zer da hori?”

dio Untxi jaunak.

“Zer jaten duzu?”

galdegiten dio ximinoari.

Bananak

ihardesten dio ximinoak.

“Halakorik ez da ene baratzean heldu”

dio Untxi jaunak.

“Zer jaten duzu?”

galdegiten dio axeriari.

“Untxiak jaten ditut”

erantzuten dio axeriak.

“Hel! Hel!”

oihukatzen du Untxi jaunak.

Untxia jan nahiz, axeriak

gainera jauzi egiten dio…

…baina belarri puntak

baizik ez dio harrapatzen.

Untxi jauna zalu-zalu sartzen da etxera

ikaran.

Pastanagreek untxien belarriak

luzarazten dituztenaz geroz,

Untxi jaunak hartarik tupinatra bat

prestatzen du.

Onskoa zaio.

On dagizula, Untxi Jauna!

Gatu ttipi galdua: 1. atala

-«Pixka bat gose naiz” dio gatu ttipi galduak.

-”Habil laborarisarengana” ihardesten dio xakurrak. Erraiok : «Hau ! hau ! hau !» Hezur bat emanen dik.

-Ez dut hezurrik nahi, esnea dut nahi»

-«Zer du gattuno» galdatzen du oilarrak

-«Gose naiz»

-”Habil laborarisarengana eta erraiok kukuruku. Bihia emanen dik”

-”Bihirik ez dut nahi, esnea nahi dut».

Irakurketa 1

Irakurketa 2

Ulermena 1

Hitzak irakurri 1

Ariketak 1

Maitea zurekin – Jean Louis Davant

Ihes leku onena

zu zaitut maitea

Mendi, zeru, itsaso,

hiri eta etxe,

Begiak ortze tutzu,

besoak hegalpe,

Gorputz osoa berriz,

lurreko baratze.

 

Zubia bota dizut,

eskaintza et’eske

Ta hortik bazatozkit

ixilka bisitaz

Ene hutsaren bete

opari egina.

 

Herio dug’ukatzen,

oraina baztertzen

Eternitateari

gako bat ebasten

Eta zorion laburra

elez emendatzen.

Guri buruz

Webgune hau Jakinolak sortu du. Kolaboratzaile gisa Koldo Amestoy eta Roberto Alkarterri (Portugoieta Kaierak) ari dira. Gutako baten batekin harremanetan jarri nahi baduzu, bete beheko imprimakia, edo klikatu foto hauetan:

    Zure Izena (beharrezkoa)

    Zure E-posta (beharrezkoa)

    Gaia

    Mezua

    [recaptcha]