Padre eta aita

Garai hartan, sutegietako fabrika hura utzi eta padrek lantokiz aldatu zuen; erreminta fabrika batean hasi zen lanean. Gu, lau anai-arrebok, eskolan hasi ginen. Ikastetxea urrun zegoen eta Marisitak eskutik helduta eramaten ninduen.

Bazkaria ere eramaten genuen zorrotxo batean, garbantzuak,arroza, arrautza egosi batzuekin, etxerainoko bidea luzeegia baitzen bazkaltzera joan eta eskolara itzultzeko. Topolino botiletan, kafesnea sartzen zigun amak, eta opiltxo batzuk,bustitzeko. Bidean, baserri batean aske zeukaten akerko bizartsu eta adar handi baten ondotik pasatu behar izaten genuen egunero eta Marisitak beldur handia zion.

Eskolan, ume guztiek bezala, jolaserako gogoa izaten genuen ezer baino gehiago, eta inguruko baserrietatik-eta elkartzen ginen umeak horretan aritzen ginen. Gelako lagunik gehienak auzo hartako baserrietakoak ziren. Padrek caseros esaten zien. Guri belarrimotxak esaten ziguten eta hasieran ez genuen ulertzen zergatik, baina padrek esan zigun han horrela esaten zigutela. Eta maketoak eta mantxurrianoak ere esaten ziguten. Kanpokooi esateko modua omen zen.

Neska-mutil casero horiek tratu txar ugari pasatzen zuten eskolan, vascuence hura zela eta. Gainera, igandero mezatara joan behar izaten zuten beren familiarekin. Guk orduan ezetz, ez genuela elizara joan beharrik esaten genien eta inbidiaz begiratzen ziguten.

Ume haiek guri pena pixka bat ematen ziguten, hainbeste obligaziorekin bizi behar izateagatik. Baserrian ere lan egin behar izaten zuten, eskolatik bueltan, eta gero hango usainak ekartzen zituzten hurrengo goizean eskolara.

Ez zuten espainolez asmatzen, ez zekiten guk bezala hitz egiten, eta zartako galantak ematen zizkien irakasleak.

Guk, berriz, etxean kontatzen genien padreri eta madreri eskolako berri, zer ikasi genuen, nolako kantuak irakasten zizkiguten eta hori guztia. Padre sutan jartzen zen eta ulertu ezin ziren hogei maldizio botatzen zituen segidan, Rusiatik Francoraino. Tia Paca, berriz, poz-pozik jartzen zen zenbat errezatzen genuen jakitean, baina padrek eskola horiek ez zutela ezertarako balio esaten zuen beti.

Nik orduan ahal nuena egiten nuen, padrek esaten zuen moduan, Franco ipurdi zuri nano putre zakilmotz hankoker basurdekume haren kantu faxistak-eta ez ikasteko eta gelako lagunekin zigortuta geratu behar izaten nuen, nahi baino maizago. Marisita haserretu egiten zen, nire zain egon behar izaten baitzuen berandu arte eskola kanpoan, baserrirako bidea oso luzea baitzen.

Guk ez genuen arazorik hizkuntzarekin, espainolez baino egiten ez genulako, baina irakasleak berehala ikusi zuen ez ginela bere aldekoak.

Egunetik egunera, inguruko baserritarren lagun egin ginen eta eskolako lanetan ere laguntzen genien.

Eskolako itzulerak ederrak izaten ziren, etxerako bidean lagunen baserrietan geratzen baikinen jolasten eta ganaduak ikusten, eta zorte apur batekin, askaria ere ematen ziguten.

Etxera iristerako, beti geneukan bidean hartutako zerbait aldean: pikuak, sagarrak, intxaurrak, tomatealk…. Gu lau anai-arreba ginen eta Marisitak berak esaten zigun zer hartu ahal genuen eta zer ez.

Eskolarik gabeko egunetan, padre Velandorekin joaten zen txoritara eta baserriko ukuilu erdia kaiola bihurtuta zeukan, beti txoriz betea egoten baitzen. Esnea ondoko baserritarrari beti erosten genion egunero eta esnegainarekin otarteko gozoak egiten zizkigun amak.

Baratze txiki bat ere bageneukan eta ez genuen ia ezer falta. Dirua, akaso.

Padre aitzur txikiarekin arrantzarako zizareen bila ari zen erreka inguruetan.

– Aitaaa – berriz ere nik atzetik

Orduan lepoa biratu zuen eta begiradarekin beste norbait bilatu zuen.

– Aitaaa!-nik, hirugarrenez-. Amak esan du bazkaria prest dagoela!
– Ñako! -harridura keinu batekin erantzungo zidan -. Esan amari orain noala.

Ez dut uste ezer gehiago esango zuenik, nik berari padre deitu beharrean, aita deitzeagatik.